Livet frå fugleperspektiv

Noko av det finaste med teater som spelast i det fri, er korleis heile røynda får eit skin av noko anna. Korleis eit tre brått kan verta fylt med ei ny meining eller ein benk i ein park kan romma alt frå fødsel til død.

Når ein er med på vandreteater, vert allverda til ei scene, og alle dei som tilforlateleg traskar opp og ned Karl Johan ein laurdag i mai, vert brikker i eit spel dei ikkje visste om.

Slik er det i teaterduoen Goksøyr & Martens si nyaste framsyning ved Det Norske Teatret, «Bror». Framsyninga er ein del av teaterserien «LIVET», til saman fem episodar som tar for seg den kompliserte kvardagen og dei små tinga ein står i når store hendingar brått slår inn.

Små, men viktige

Goksøyr&Martens spelar ein litt annleis type teater.

Anten legg ein ut på vandring eller ein sit oppe i eit stillas og kikkar ned på scena ovanfrå. Men alltid har me i publikum høyretelefonar på oss.

Gjennom dei får ein replikkane og lydane frå omgjevnadene på øyret. Det gjev ei kjensle av å vera til stades i ein heim, ei floge på veggen. Eller eigentleg i taket, der ein sit høgt oppe i eit stillas.

Det å sitta nokre meter over scena gjev ein slags dobbel bodskap: Menneskeliva vert så små, men det som hender i dei samstundes så utruleg viktig.

«Bror» handlar om ein syskenflokk med ungar som no er vaksne. Far deira er på sjukeheim. Det springande punktet i forteljinga er ei yngstesyster med spesielle behov. Det har prega livet til resten av syskena.

No er det tid for oppgjer.

Men det byrjar ikkje der. I starten vert publikum sendt ut på vandring i Oslo. Med høyretelefonar vert me sende frå teateret og ned Rosenkrantz’ gate mot Aker Brygge. På øyret har me den vaksne broren i syskenflokken, Øyvind (Oddgeir Thune), og son hans, Casper (Casper Falck-Løvås).

Å gå baklengs

Det er her heile verda vert teken inn i framsyninga. Dei som står i kø ved Narvesen-kiosken vert ein del av forteljinga, dei som spankulerer i hamna òg.

Den 40 minutt lange turen går frå teateret til hamna nedfor Rådhuset og tilbake, og på returen byrjar eg undra meg: Kvifor må me ned hit – sånn eigentleg? Kvifor går me same vegen tilbake?

Eg sit med ei kjensle av at det er det mest trafikksikre og enklaste for ikkje å gå seg vill, men eg kjenner samstundes på at eg er ørlite grann skuffa. Det kjennest som å gå baklengs inn i ei historie.

Kan hende er det fordi historia eg har på øyret, dialogen mellom far og son, er godt spelt. Denne historia gjev viktig bakgrunn for karakteren Øyvind, broren, han tittelen spelar på. Slik sett er det naudsynt, for det som hender i neste del, kunne hatt fleire av skodespelarane som hovudkarakterar.

Tilbake i teateret sit publikum i det nemnde stillaset og kikar ned på det som er ein sjukeheim, ikkje ulikt framsyninga «Omsorg», som Goksøyr&Martens viste på Nationaltheatret i 2013.

Her ligg eldre i sengene sine, vert hjelpte med klede og mat, sit på allrommet og vatnar blomar med safta i glaset sitt. Her er òg familien samla rundt ein sjuk far.

Det skrøpelege ved livet visast fram, samstundes vert ein baby henta inn som døme på livskraft og glede.

Bak murrar heile vegen broren sine problem som me veit om frå vandringa. Dei er som ein løyndom, eit filter å sjå framsyninga gjennom.

Oppstykka

Nok eit sceneskift – og det er uvanleg til Goksøyr&Martens å vera. Sjukeheimen vert forandra til mora sin heim, og no spelast hovuddelen av framsyninga ut.

Her vert skjeletta henta ut av skåpet og det kompliserte familielivet vist fram i all si kvardagslege prakt og gru.

Og eigentleg kunne denne delen vore nok.

Slik det er no, vert framsyninga som heilskap for oppstykka, han finn ikkje flyten like godt som Goksøyr&Martens-framsyningane brukar gjera. Noko av det eg har sett pris på, er nett det uuthaldelege rommet ein sit på toppen av, at ein ikkje slepp unna den firkanten Goksøyr&Martens skapar kvardag i.

Svakare flyt

Eg synest og framsyninga har svakare dramaturgisk flyt. Det er noko sjølvsagt i at søstrene, når dei tek bladet frå munnen, fortel om overgrep i barndommen som har gått mora hus forbi.

Her manglar framsyninga et godt balansepunkt.

Samstundes er det mykje rivande og fint i «Bror». Det er ingen skurkar og heltar her. Goksøyr&Martens-prosjekta handlar ikkje om rett og gale, men om kva ein krev og kva som krevst. Dei er tett på røynda, tett på situasjonar og dilemma ein kan kjenna seg att i.

Men «Bror» er ikkje den sterkaste delen av «LIVET».