Å ta det store dyret

Om du likte teater­opplevinga «Tid for glede», er sjansen stor for at «Moby Dick» vil gje deg mykje av den same kjensla.

I alle fall har regissør Johannes Holmen Dahl tatt fleire av dei medverkande i «Tid for glede» med seg ut på ein slags teater-seglas for å finna ut korleis stor­verket «Moby Dick» kan bli scene­kunst.

Likskapane med «Tid for glede» er lett å få auge på: det same opne, mørke scene­rommet.

Peder Varkøy er framleis med frå orgel­krakken, men denne gongen har han fått selskap av slagverkar Elisabeth Mørland Nesset og cellist Kaja Fjellberg Pettersen. Eit utmerka val.

Her er òg leik med vatn, skli-scenar, samt lyssetjing som fleire stader minner om «Tid for glede».

Men i «Moby Dick» er samspelet prega av hardt fysisk arbeid, vær og vind. Dei er trass alt på sjøen.

Kvalfangst og hemn

Herman Melvilles roman «Moby Dick» handlar om kaptein Akab si jakt på den store, kvite kvalen som ein gong tok beinet hans.

Det drivande motivet er hemn, men alle som har søkt hyre om bord på kvalfangar­skuta «Pequod» har sine grunnar for å komma seg til sjøs.

Det er likevel kaptein Akab (Ane Dahl Torp) som driv dei inn i hennar prosjekt, ferda inn i uvissa, jakta på det ein ikkje veit kva er i eit håp om hemn, svar eller forløysing ein stad der framme.

Og eigentleg er det det det handlar om ved Det Norske Teatret: Kva for krefter kan driva ein inn i slike insisterande tunnelsyn-prosjekt som kaptein Akab si jakt på kvalen? Kva gjer ein villig til å ofra alt for noko slikt?

Framsyninga gjev ikkje svar, men ho lar publikum få bli med på ferda.

Skrapa og skrella

Og nett her rotar det seg litt til nokre gonger. Dei har skrapa og skrella i «Moby Dick».

For den som leiter etter ei historie her, får brotstykke, eit grovriss, men får ikkje djupna og rikdommen som finst i romanen.

Kaptein Akab er like mystisk som i boka, like fråverande, og der ein i romanen kan spørja seg om det er Akab eller Moby som er hovudpersonen, er det heller fellesskapen om bord det handlar om i teateret.

Det gjer at historia glepp innimellom, at ein som publikummar mistar tråden, særleg i scener der intensiteten er låg.

Det er som om framsyninga følger havet i sine skift mellom storm og stille. Scener kan gå frå å vera blikstille til å bli piska opp av trommene til Elisabeth Mørland Nesset.

Rytmen forplantar seg vidare inn i skode­spelarane, og brått er det store kast, brått er det vind og regn og storm på scena.

Og dette samspelet, scenene der alt heng så tydeleg saman, er det sterkaste ved «Moby Dick».

Dei klåre estetiske vala som heisinga av eit digert segl, som scenene der dei ror eller fangar ein kval eller scenene der eit av mannskapet vert heist opp i masta for å speida, er nokre gonger til å få frysningar av.

Og i desse intense scenene vert framsyninga meir ei utforsking av mennesket og naturen, mennesket og kreftene. Eller mennesket og den store leiaren.

Blæs av garde

Framsyninga er ujamn, men fascinerande. Ein kan gje seg hen til det visuelle eller irritera seg over kor historia vart av i all blåsten.

Ein kan sjå at menneska sine behov er dei same: Dei må vaska seg, treng nærleik, forståing og ein venn sjølv på det farefulle havet.

Dét fortel «Moby Dick» som teater godt. For den som kjenner seg snytt for historia, er det berre å plukka opp Melville sitt litterære meisterverk ein gong til.