Fascinerande KI-horror

«Da jeg var liten jente, tenkte jeg: Hvordan kan jeg få størst mulig innvirkning på verden? Jeg forsto at jeg måtte bygge noe som kunne lære seg å bli smartere enn meg selv.»

Slik startar «aka Macbeth» ved Teater Innlandet på Hamar.

Ei under­fundig fram­syning om hovmod og attrå etter makt.

I sentrum står kunstig intelligens og Shakespeare sin tragedie «Macbeth». Og, sjølvsagt, menneska si aldri kvilande tru på å få herre­dømme over skapnaden.

I fram­syninga «aka Macbeth» freistar menneska å få kontroll over sin eigen art, herre­dømme over kropp og framtid.

Til det nyttar dei kunstig intelligens kopla opp mot «Macbeth» og ei ståltru på transhumanismen.

Når Teater Innlandet lar teater­gruppa De Utvalgte få utfalda seg i lag med regissør og skode­spelar Lars Erik Holter, vert det ei fram­syning som krev at tilskodaren opnar sansane sine, ei fram­syning med tygge­motstand.

Trans­humanistiske eksperiment

Scenen på Hamar er eit laboratorium.

Her vert det forska på mennesket og på moglegheitene teknologien opnar for. Trans­humanismen vil forbetra mennesket, og gjennom kunstig intelligens kan det bli noko anna, noko større.

Det kokar ned til spørsmålet om evig liv. Eller til eit spørsmål om kropp og kjøt: Korleis fjerna det skrøpelege ved mennesket?

Gjennom ulike laboratorie­forsøk, det eine villare enn det andre, er det dette som er målet: Det perfekte, evigvarande, kontroller­bare mennesket.

Difor er det interessant at kroppen det vert forska på, har synlege skavankar: Lars Erik Holter haltar litt og har innimellom vondt for å setta seg ned og reisa seg opp.

Men han siterer Shakespeare på den nydelegaste hedmarks­dialekta, har kontroll over alle dei fine, små delane av språket: rytmen, orda, tydingane – kunsten i det.

Det KI aldri vil kunna gripa, det representerer han – og Shakespeare.

Vill og dystopisk

Dette vert kopla på «Macbeth», ein blodig tragedie om makt og posisjonar og kva ein er villig til å gjera for å oppnå konge­makt og herre­dømme.

«aka Macbeth» er ikkje ei tradisjonell Shakespeare-framsyning, men eit forsøk, ei utprøving av kombinasjonen mellom makt, teknologi og attrå når ein tenker seg at moglegheitene er uendelege.

Framsyninga inneheld gode dosar horror og referansar til forsking og dystopiske scenario – i tillegg til ein super­hjerne, ein nydeleg barne­skodespelar (Ella Iversen Strømbu), dei villaste laboratorie­forsøk og eit video­design som utvidar historia på scena.

I tillegg ein gravid mann, ein rektal klone-fødsel, hjerne­operasjonar og kjøle­rom til forskings­objekta. Og i tillegg ei eiga luke for teater.

Krev refleksjon

Kva vil denne framsyninga?

Ta publikum med på reisa inn i spørsmåla, inn i trua og tvilen på framstega, inn i hovmodet. Den glatte kunstige intelligensen kan aldri måla seg med det skitne, skrøpelege – og til tider avgrensa – menneske­livet.

Men det vert òg mykje å ta inn. Mykje å halda merksemda fast i, mykje å lura på om ein skjønar eller ikkje.

«aka Macbeth» er morosam, her er mellom anna nokre operasjons­scenar eg seint vil gløyme. Framsyninga er open – ho er det du vil ho skal vere, det du som tilskodar legg i ho. Og fordi ho er open – og krevjande – kan ho gje mykje tilbake.

Slik det er når De Utvalgte gjev seg i kast med sine prosjekt. Så er det ikkje Macbeth som står sterkast att i minnet når framsyninga er ferdig, kan hende. Men kanskje heller det til tider latterlege behovet for over­menneskeleg kontroll.

Og kor bleikt alt dette er når det vert samanlikna med visdommen og det vakre i ei linje og to frå Shakespeare.