Hopp til innhold

Dakkár skåvllå vájbi hásstalusájt tjoavddá

– Ájnas la máná dási tjanáduvvi, ja sjaddá juoga mav dåbddi. Ja mån lav de riek ávon jus dá ájádusá guodtjasi profijllaskåvlåv ásadit.

Anja Skjelnes

DUDÁLASJ. Anja Skjelnes la mielos, ja juo åvddålijguovlluj vuojnná jus dal dakkár skåvlås mige sjaddá.

Foto: Sander Andersen / NRK

Dát javllamus boahtá æjgádis Anja Skjelnes guhti l Ájluovtas Hábmerin. Skjelnes ávvus gå oadtju diehtet suohkanin lij ájádusá sáme profijllaskåvlåv suv sijddabájken ásadit.

Kurt Fossvik, guhti l Hábmera suohkana sadjásasj suohkandirektørra javllá Svieriga Sámeradioj suohkan sihtá julevsáme profijllaskåvlå ájádallamijs åvdåsvásstádusáv válldet.

Fossvik la tjielgas gå la sáhka julevsáme profijllaskåvlåv ásadit.

– Jus julevsámegiella galggá bissot, de la muddo dájna barggagoahtet, tjuottjot sån.

Vejulasjvuoda

Ulmme profijllaskåvlåv ásadit la dagu sámegielav nannitjit ja sáme kultuvrav bisodahttet.. Akta dajs sámegielajs mij la ienemusát ájtedum la julevsámegiella.

Kurt Fossvik dárbojt vuojnná, ja vejulasjvuodajt vuojnná dákkár skåvlåjn gånnå giella tjalmostahteduvvá.

Kurt Fossvik

HÁSSTALUSÁ. Sadjásasj suohkandirektørra Kurt Fossvik vuojnná dárbojt julevsáme profijllaskåvlåjn, ja vejulasvuodajt dakkár skåvlåv oadtjot sadjásis.

Foto: Kjell Mikalsen / NRK

– Gå giella l ájtedum, de la dan diehti gássjel dagu åhpadiddjijt åttjudit gudi máhtti mijá skåvlåjn barggat. Jus ælla åhpadiddje gudi gielav máhtti, de la alvos hásstalus. Duodden aj fájllu ållo oahpponevvaga.

Fossvik dættot suohkan i aktu dájna nagáda. Ja sån aj sihtá æjgáda, oahppe ja åhpadiddje bessi maŋen dákkár skåvlåv hábbmitjit.

– Sihtap sijájt maŋen skåvlåv hábbmitjit nav vaj dåbddi æjggu dav. Dat la ájnas, javllá Kurt Fossvik.

Hásstalusájt tjoavddá?

Anja Skjelnes guorras viertti skåvllå mav máná dåbddi, ja duodden aj skåvllå mij nannusit sámekultuvrav vielet.

– Mánájda la ájnas skåvlåv dåbddi. Duodden aj la ájnas gåktu l sáme pedagogihkalasj vuohke. Ájnas máná dåbddi dav aj. Dát la mijá vuohke, ja dasi mån gulluv, javllá Anja Skjelnes.

Skjelnes la ávon jus dal ásaduvvá.

– Diehtep man gássjel la sámegielåhpadiddjen barggat. Mij æjgáda lip juo javllam dárbbo l ulmutjijt sámegielbargguj rekrutterit, ja giellabargov organiserit. Vájbi profilskåvllå l tjoavdos dasi?

Moadda ietjá vejulasjvuoda

Suohkandirektørra aj nammat oahpponevvaga ma fájlluji julevsámegiellaj, ja dat la juoga mij galggá sadjásis dakkár skåvlån. Duodden vuojnná Fossvik dát la skåvllå divna julevsáme oahppijda vájk gånnå Vuonarijkan årru.

– Dákkár skåvlån la aj vejulasj dagu gájdosåhpadimev ásadit ja åvddånahttet, ja dassta åvdåsvásstádusáv válldet, javllá sån.

Dille l værámus

Oalgesbelludagá sámedikkeájras Lars Filip Paulsen javllá NRK:j Vuona almulasj tjielggidusán Vájmogiella (NOU 2016: 18) tjuodtju profijllaskåvllå galggá juohkka almulasj sámegielan.

Lars Filip Paulsen

Lars Filip Paulsen aj barggá Hábmera suohkanin sámerádediddjen. Paulsen mujttádahttá mav Rijkadárkásus tjálij rappårtån sámegielåhpadime birra.

Foto: Dan Robert Larsen / NRK

Paulsen aj mujttádahttá Rijkadárkástus guhti l tsuojggim sáme oahppijda la riektá åhpadibmáj sámegiellaj ja sámegielan.

– Moadda vánesvuoda lij dagu oahpponevvaga ja åhpadiddje. Ja julevsámegielan la dille værámus, javllá Paulsen.

Korte nyheter

  • Forstår kystfiskernes misnøye

    Stortingets forlik om kvotemeldingen har gjort kystfiskerne i nord forbannet. De mener at kystfiskerne burde fått en større andel av kvoten.

    Sametingspresident Silje Karine Muotka forstår godt denne reaksjonen blant mange i nord. Sametinget mener at Stortinget med denne meldingen hadde en gylden anledning til å rette opp urett som tidligere tiders politikk har påført kystfiskerne. Hun er skuffet over at de ikke grep den sjansen.

    – Jeg har forståelse for at kystfiskere og kystbeboere er bekymret av meldingen. Vi vet godt at fiskeripolitikken
    som er blitt ført tidligere har ført til at det er gjort
    historisk urett mot kystfiskerne. Denne meldingen retter ikke opp i uretten, sier Muotka.

    Norge og Russland deler på fisket i nordområdene. I tillegg er det satt av en mindre kvote til andre land. Den kalles tredjelandskvote. I denne kvoten pleier det å bli igjen flere tonn fisk. I kvotemeldingen går det fram at større fartøy, havfiskeflåten, skal prioriteres når resten av tredjelandskvoten skal fordeles.

    Kystfiskerlagene mener kvotemeldingen er urettferdig og aksjonerte tirsdag ved å blokkere havner i Hammerfest, Vadsø og Vardø.

    Muotka minner om at uretten mot kystbefolkningen og sjøsamene også er påpekt i rapporten fra Sannhets- og forsoningskommisjonen.

    – Norge er forpliktet til å sikre sjøsamenes immaterielle kulturgrunnlag. Denne meldingen er nok
    et skritt i feil retning med tanke på det, sier hun.

    Det var regjeringspartiene (Ap og Sp) som dannet flertall sammen med Fremskrittspartiet, Høyre, Kristelig Folkeparti og Venstre for å få vedtatt kvotemeldingen.

    De fikk kraftig kritikk fra SV, Rødt og MDG i stortingsdebatten, som mente at kvotemeldingen ikke klarer å rette opp i den gamle uretten som Riksrevisjonen har påpekt: Kystsamfunn har tapt både kvoter og fiskeindustri, og ungdom som vil inn i yrket, blir taperne.

    Saksordfører Willfred Nordlund (Sp, Nordland) tok avstand fra beskrivelsen.

    – Vi har oppnådd betydelig omfordeling. Noen vil si for mye, noen vil si for lite, sa Nordlund.

    Han la vekt på at det var nødvendig med et bredt flertall som sto seg over tid.

    Sametingspresident Silje Karine Muotka.
    Foto: Ørjan Marakatt Bertelsen / Sametinget
  • Muotka ádde riddoguolásteaddjiid suhtu

    Norgga stuorradiggi jienastii vuossárgga nu gohčoduvvon kvohtadieđáhusa. Kvohtadieđáhusas Stuorradiggi mearrida geat ožžot guolástit meara, ja man olu juohke joavku beassá bivdit.

    Riddoguolástanjoavkkuid mielas mearrádus ii lean vuoiggalaš ja ikte čájehedje ge vuostemiela giddemin hámmaniid Hámmárfeasttas, Čáhcesullos ja Várggáin.

    Sámediggepresideanta Silje Karine Muotka mielas ii leat imaš go riddoguolasteaddjit ná čájehit man mielas sii leat dán áššis.

    – Mon ádden ahte riddoguovllu guolásteaddjit ja riddoguovllu ássit leat fuolastuvvan dáinna evttohusain. Mii diehtit ahte ovddeš guolástuspolitihka bokte leat dahkkon historjjálaš boasttuvuođat riddoguolásteaddjiid vuostá , ja dát evttohus ii njulge dáid boasttuvuođaid, lohká Muotka.

    Davvi Norggas leat olu guollebivdit sakka eddon ja oaivvildit ahte sidjiide geat bivdet daid smávimus fatnasiin rittus ja vuonain lea dát fuones čoavddus.

    Davviguovllu mearas ja ábis lea nu ahte Norga ja Ruošša juohkiba bivddu. Muhto, dán guovtti riika kvohtaid lassin de lea biddjon smávit kvohta eará riikkaide, ja dan gohčodit goalmmátriikakvohtan.

    Dán kvohtas lávejit báhccit máŋga tonna guolli, ja dán kvohtadieđáhusas boahtá ovdan ahte stuorát fatnasat, dan nu gohčoduvvon áhpeguolástanjoavkkus, galget vuoruhuvvot go reasta goalmmátriikakvohtas galgá juhkkot.

    Riddoguolásteaddjit smávit fatnasiin oaivvildit ahte sidjiide dat lei berret vuoruhuvvot dat liigekvohta.

    Ráđđhusbellodagat, Olgešbellodat, Gurutbellodat, Ovddádusbellodat ja Kristtalaš álbmotbellodat oaivvildit ahte sii leat geahččalan juohkit bivdoeriid daid ieš guđet ge fanasjoavkkuide nu vuoiggalaččat go sáhttet, ja lohket dán čovdosa leat dat mii guhkit áigge vuollai lea eanemus vuoiggalaš buohkaide.

    Muotka muittuha ahte Duohtavuođa- ja soabahankommišuvdna maid lea cuiggodan eiseválddiid ja muittuhan ahte eiseválddiid guolástus polithkka lea dagahan vahágiid mearrasámiide ja riddoguovllu ássiide oppalaččat.

    Silje Karine Muotka
    Foto: William Jobling / NRK
  • Dát sávvet barggu Sis- ja Nuorta-Finnmárkku diggegottis

    Sis- ja Nuorta-Finnmárkku diggegottis lea gaskaboddosaš duopmárfámohasvirgi rabas. Dán virgái leat 12 olbmo ohcan.

    Daid gaskkas leaba earret eará ovddeš duopmárfámohas seamma diggegottis, Risten Inga Henriksen , Guovdageainnus eret ja deatnolaš Aila Biret Henriksen Selfors. Son lea Norgga árktalaš universitehta universitehtalektor.

    Njeallje ohcci eai leat háliidan ahte sin namma almmuhuvvo, čállá ifinnmark.

    Dá leat muđuid sii geat leat ohcan virggi:

    Geir Jøsendal (69),

    Ylva Helen Kvikstad (39),

    Håkon Torgersen (30),

    Gard Lyng (51),

    Aila Biret Selfors (36),

    Christina Borch (35),

    Risten Inga Henriksen (35),

    Jalai Khan (34),