Anno-Katjas bestemor blei seld på torget

For fleire av Anno-deltakarane er slektshistoriene i programma ukjende og langt tilbake i tid – for Katja Kålheim (44) var det derimot svært tett på, då historia om farmora hennar vart fortalt.

– Det handlar om fattigdom i vår moderne historie. Det er noko eg har tenkt mange gongar, at vi ikkje treng tilbake til 1500-talet for å finne fattigdom, seier ho med den karakteristiske finske aksenten.

Bestemora Kersti Aino Kyllikki Sjøblom vart fødd i Kalanti, på sørvestkysten av Finland. På slutten av 30-talet, då ho var rundt 12 år gamal, døydde mora. Faren vart etter kvart for sjuk til å brødfø dei ti borna sine.

Dermed vart kommunen formyndar, Kersti vart seld på torget til ein vilt framand familie – og mot kost og losji arbeidde ho som gardsjente hjå dei til ho var 18. Katja kjende historia, men å få den servert i Anno var likevel ein sterk augneblink:

– Eg grein jo auga av meg, og sakna ho. Anten eg er på Erkebispegården eller ikkje, så tenkjer eg framleis: «for ei kvinne dette var»!

• Sjå den dramatisk jamne fektekampen til Katja frå fredagens duell!

Spesielt oppteken av historie

Katja kom til Noreg for å arbeide som frisør i 1997, men tok seinare utdanning som sosiolog. No er ho stadsansvarleg på Tingvatn fornminnepark på Hægebostad i Vest-Agder, og spesielt oppteken er ho av tekstilhistorie:

– Utan klede og mat, så hjelper det ikkje med sverd! I tekstilar ser du godt korleis utviklinga av samfunnet har vore, korleis teknikkar og kunnskap har utvikla seg. Særleg bruken av ull har ei stor forteljing. Det tiltrekker meg som sosiolog.

Katja seier ho har vore heldig som får høyre slike forteljingar i alle deler av livet sitt.

– Både som frisør, men òg i museumsbransjen, fekk eg fortalt historier om folka som var før oss. Sjølvsagt har ein folk som ikkje aner noko om slekta si i Noreg, men det har ein også i Finland.

• LES OGSÅ: Her er Anno-deltagerne

– Anar du kor godt eg har det?

Bestemora si historie har ho høyrd mange gongar. At Kersti sin far vart for sjuk til jobben som sjåfør, sat spor i årevis. Far til Katja måtte av og til bere veslesystera til skulen, fordi mangel på sko gjorde at ho fraus.

– Ho fortalde om det sjølv, at dette måtte vi ikkje gløyme.

Katja er oppteken av å få fram at slik fattigdom framleis finst, sjølv om det naturleg nok blir behandla annleis i dag – ingen her blir seld på auksjon lengre. Kersti kom seg ut av det til slutt.

– Ho sat og såg på Glamour og sa, «Anar du kor godt eg har det? Eg treng ikkje sjå meg over skuldra, eg har nok mat, og alle har det greitt. Eg kan sitje her utan briller og sjå på Glamour!» Det var ho nøgd med, seier Katja om Kersti sine siste år.

– Vi har hatt mykje glede av å ha ein slik rollemodell i livet.

• Sjå alle episodane av Anno her
• Anno sendast kvar måndag og onsdag kl. 19:45, og fredag kl. 19:55 på NRK1.