Berre to kom heim – frigir lydopptaka frå ei av verdas største klatrebragder

Trangofjella nordaust i Himalaya i 1984.

Eitt av verdas mest krevjande fjellmassiv å klatra i.

Her har dei to nordmennene Hans Christian Doseth og Finn Dæhli kome seg til topps, 6286 meter over havet.

Kompisen Dag Kolsrud har dei i syne i kikkerten frå basecamp og er frå seg av glede for at dei har lukkast.

Heimturen ventar endeleg.

Men brått mistar Kolsrud dei ut av syne. Han skal aldri sjå dei igjen.

Frigir opptak for første gong

Dei norske klatrarane skapte historie som dei første i verda til å klatra verdas høgaste loddrette fjellvegg, nemleg austveggen av Great Trango.

Lydopptaka dei gjorde undervegs, har aldri blitt delt med nokon, før no.

Dei fire kompisane Finn Dæhli, Hans Christian Doseth, Stein P. Aasheim, og Dag Kolsrud klatra 14 dagar i all slags vêr opp mot toppen av Trangofjella.

Etter kvart byrja matlageret deira å minka til eit farleg lågt nivå.

– De må jo skjøna dette med maten gutar, me kan ikkje fortsetta på tusen kaloriar om dagen, høyrer ein klatrekompisane diskutera midt i ferda.

Fortvilinga var stor og forholda skremmande.

Dei måtte skilja lag, slik at Aasheim og Kolsrud klatra ned igjen til basecamp, medan Doseth og Dæhli heldt fram.

– Klatringas Elvis

Dei fire klatrarane var berre i 20-åra då dei la ut på sitt til då livs største klatreeventyr. Likevel var dei allereie då rekna som Noregs fremste klatrarar.

Forfattar Jo Nesbø skriv for tida bok om Doseth, og hyllar han som ein viktig person i norsk klatrehistorie.

– Doseth hadde det meste som klatrar, både det atletiske, det mentalt drivet og lysten på eventyr. Han hadde karismaen, utsjånaden og det suverene som gjorde han til ein naturleg leiartype, ein slags klatringas Elvis.

Doseth frå Åndalsnes, og to år yngre Nesbø frå Molde fekk aldri møtts.

– Så eg blei aldri kjent med han, men me var på same kretslagssamling i handball. Han var sjølvsagt bestemann der òg.

– Skulle heller ønska alle fire kom heim

Dette blir rekna som ei av dei største bragdene i internasjonal klatrehistorie, og løypa har fått namnet «Norskeruta».

Bildet over viser korleis dei hadde med seg hengekøye-telt i den stupbratte fjellveggen. Dette festa dei i fjellet etter kvar klatreøkt. Golvet var ein stram duk over ei aluminiumsramme.

I lydopptaka før dei starta på sjølve fjellveggen, kan ein høyra dei diskutera at det rasar snø frå breen over dei. Dette er dei bekymra for.

– Hans Christian står ved sida av meg, korleis er stemninga forut for «farvel» til flatmarka for siste gong på to-tre veker? Spør Aasheim.

Hans Christian Doseth ler litt før han svarer:

– Stemninga er bra den. Kunne tenkt oss litt mindre rasing, men.

Ekspedisjonen blei seinare kåra til ein av dei ti største prestasjonane i det anerkjende tidsskriftet Climbing Magazine.

For klatrarar over heile verda står framleis «Norskeruta» som ein prestasjon utan sidestykke.

Men eventyret blei òg ein stor tragedie, for Doseth og Dæhli kom seg aldri trygt ned igjen.

– Eg er stolt på eit vis over å ha vore med å legga «Norskeruta» på Trango. Og så skulle eg samstundes mykje, mykje, mykje heller ønska at me alle fire hadde kome heim igjen, enn at det finst ei «Norskeruta» på Trango oppi eit fjell i Karakorum, seier Aasheim.

Høyr historia om den norske klatreekspedisjonen i podkasten «Hele historien: Trango – triumf og tragedie»: