Operasjonane kirurgen gjer blir farlegare fordi stadig fleire har fedme

På nevrokirurgisk avdeling ved St. Olavs hospital i Trondheim står Tonje Okkenhaug Johansen. Ho har jobba mange år som kirurg og overlege her.

I løpet av den tida har ho og kollegaene opplevd endringa i samfunnet. I 1960 hadde berre 5 prosent av norske menn i 40-åra fedme. No har meir enn kvar fjerde i den aldersgruppa fedme, ifølgje tal frå FHI.

– Vi ser at ein større del av pasientane våre er over 135 kilo.

Det er eit problem. For det er nemleg grensa som avgjer om dei kan gjere ryggoperasjonar på den måten som gir minst risiko.

• Størstedelen av nordmenn har fedme eller er overvektige. Samtidig har salet av slankemedisin tatt heilt av i Noreg.

Vektgrense

Pasientar under 135 kilo kan sitte bøygde over operasjonsbordet på kne og olboge. Då kjem kirurgane lett til ryggrada.

Men er folk over den grensa må dei leggast på ein annan måte. Det gir større press på magen.

– Dermed får du meir trykk i blodårene, og større risiko for bløding, forklarer ho.

I utgangspunktet er operasjonar av prolapsar og liknande ikkje noko stort inngrep.

Kirurgane bruker eit lite snitt i ryggen og mikroskop for å sjå inn til ryggrada.

Men at nordmenn blir stadig tjukkare har også fått andre praktiske konsekvensar på operasjonssalen.

– Lang veg inn

Dei siste åra har dei blitt nøydde til å skaffe seg nye haker som held «tunnelen» ned til ryggrada open.

– Når du har ein veldig lang veg inn, er det mykje vanskelegare å få til å operere, fortel Johansen.

Dei kortaste tunnelhaldarane er berre to centimeter. Då er det lettare å komme til, enn når haldaren er ti centimeter.

Når pasientane ligg oppå operasjonsbordet endrar det også arbeidssituasjonen for kirurgane.

– Då må vi gjerne stå oppe på ein krakk i tillegg. Då har du ikkje dei same moglegheitene til å bevege deg rundt pasienten. Det gjer jo at vanskegrada går opp litt for oss kirurgar.

Det er ikkje dei einaste utfordringane.

Mykje feitt på kroppen gjer røntgenbilda meir utydelege.

– Det er veldig mykje informasjon som forsvinn i bildet.

Vekta betyr også at det trengst fleire personar på operasjonsstua.

– Vi må ha fleire menneske for å legge pasientane i den posisjonen dei skal vere.

I tillegg er det litt høgare risiko med narkose hos dei med fedme.

– Narkoselegane er oftare inne hos dei pasientane enn hos andre.

– Katastrofe

Vegard Skalstad Ellensen er leiar i Norsk thoraxkirugisk foreining, og kirurg ved Haukeland universitetssjukehus.

– Vi ser det er auka risiko for komplikasjonar hos pasientar med BMI frå 35 og oppover.

Han forklarar at pasientar med fedme ofte har andre sjukdommar i tillegg, til dømes diabetes.

Samla gir det auka risiko for infeksjonar etter at han og kollegaene har gjort inngrep i hjarte eller lunger.

– Om det blir infeksjon når vi går gjennom brystbeinet er det katastrofe, seier Ellensen.

Derfor følger dei ekstra godt med etter operasjonane for å vere raskt ute med å gje antibiotika om det trengst.

– Samfunnsproblem

Johansen ved sjukehuset i Trondheim seier at når risikoen knytt til fleire delar av operasjonen er høgare, må ho vere ekstra sikker på at ein vil ha god nytte av inngrepet.

– Det skal vere ekstra god grunn til at ein gjer det.

Johansen understrekar at dei ikkje gjer operasjonar som dei meiner det er for høg risiko ved. Men til saman gjer alt dette at Johansen er bekymra for vektutviklinga til nordmenn.

– Det er frykteleg vanskeleg at kvar enkelt skal ta ansvar for det sjølv. Så eg tenker jo på det som eit kjempestort samfunnsproblem.