Båeries vaajese Kineste maahta mijjese maam joem jiehtedh haestemi bïjre dan kruana jarkelimmien bïjre?
Nordland teaterinie ektine Åarjelhsaemien teatere lea teaterestuhtjem dorjeme maam dah sijhtieh edtja lahtestimmine årrodh daennie digkiedimmesne. Våarome lea dïhte kinesiske vaajese krijhtegievlien bïjre.
Stuhtjen aalkoevuajnoe lea joekoen hijven, men åvtese stuhtjesne læjhkan dïhte vielie tjeakoes vigkie plyöjhkede. Aelhkie dam vuejnedh goh akte praedtiegovkije: Seamma våhkoen goh reakta-aamhtese båatsoeburriej jïh bïegkefaamoebigkiji gaskem Oslon digkiereaktesne eelki, stuhtje «Giedtine – hvem eier vinden?» premijeerem åtna Mussierisnie Vaapsten tjïeltesne – værtoen tjelmie jïh ræjhtoen mihte. Tjïelte gusnie Øyfjellet lea. Desnie bïegkefaamoevierhkie luhpiem åådtjeme 72 bïegketurbijnh bigkedh, jïh desnie aaj bovtse Jillen-Njaarken sïjtesne sov juhtemegeajnoeh åtneme joekoen guhkiem.
Vigkie lea gaskem aalkoeåålmegen reaktah jïh maam lea vyljehke sjïeledidh gæmhposne kruana energijen åvteste.
Råållaspeale tjïeltetjåanghkosne
Vigkie bïegkefaamoen bïjre lea vaejvies gellene lehkesne Nöörjesne. «Giedtine – hvem eier vinden?» lea ojhte stuhtje politihken bïjre. Stuhtjen aalkoe lea ïedtjije. Dïhte aalka goh tjïeltetjåanghkoe Vaapstesne, gusnie vuartasjæjjah leah meatan tjåanghkosne.
Tjåanghkoen åvtehke tjarke earnede dåarjoem åadtjodh aamhtesen åvteste. Dïhte (Sara Margrete Oskal) tjïelkelaakan vuesehte satne bïegkefaamoem dåarjohte. Seamma tïjjen tjåanghkoem gohtje «tjïelten demokratijeskuvle». Demokratijen nommesne gaajhkesh edtjieh govlesovvedh, jïh digitaalelaakan dïhte meatan åtna aktem tjirkijem bigkijen åvteste, tjirkijh båatsoeburriej åvteste jïh ånnetji ånnetji aaj jeatjah ïedtjeladtjh.
Naa varke aktem såarhtes råållaspealem åehpiedahta gusnie jïjtjevyljehke almetjh savkesne edtjieh sijjen mïelh buektedh byjresevaarjelæjjide, opposisjovnepolitihkeridie jïh advokaatide. Tjåanghkoen digitaale aalkoe ussjedammes vååjnoe, jïh aaj ïedtjije dam akten teaterestuhtjen sïjse buektedh goh daesnie. Åadtjobe daejredh man vihkeles eatneme lea dan sïejhme almetjasse Mussieristie, jïh åadtjobe vuejnedh guktie dah dejtie ovmessie bielide bïegketurbijnebigkemistie vuarjasjieh.
Råållaspïeline gïehtelidh tjïeltetjåanghkosne ij leah dagke dan sïejhme vierhkievierhtie, men rovnege easkah sjædta gosse karakteerh dehtie kinesiske vaajesistie krijhtegievlien bïjre båetieh tjåanghkoem vaeltieh. Goh akte såarhts tjåanghkoe-eelpehtæjjah 1300-låhkoste dah aktem dïpmebaaletje histovrijem spielieh juktie dam sjyöhtehke Vaapste-vigkiem perspektijvese bïejedh.
Jïh raaktan daate lea joekoen hijven. Akte vaajese fysiske vååjnesasse båata akten gejhkie tjïeltetjåanghkosne, jïh mijjen digitaale Teams-aarkebiejjien vööste tsyögkelge. Oktegh gujht akte tjaebpies guvvie gosse akte spïele spïelesne histovrijem sualede jïh perspektijvide vijrede. Åssjalommese viertiedassi bïjre lea båeries, jïh aajkoe lea goerkesem sjugniedidh ovmessie vuajnoej åvteste aktene vigkesne.
Vaajese krijhtegievlien bïjre lea bååstede 1300-låhkoen Kinan gåajkoe, men gååvnese aaj juvdelassji soptsestimmievuekesne, jïh lea dagke jeenjemes åehpies goh våarome Bertolt Brechten teaterestuhtjese «Den kaukasiske krittringen». Åenehkslaakan soptsestamme vaajese lea maanajoekedimmieaamhtesen bïjre, gusnie göökte nyjsenæjjah bagkehtieh sijjieh leah maanan reaktoe tjidtjie.
Maana gaskoeh krijhtegievlien sïjse bïejesåvva, jïh nyjsenæjjah åadtjoeh daejredh sijjieh tjuerieh maanam vïtnehtidh feareguhtede haereste. Dïhte guhte buektehte maanam sov vööste vïtnehtidh veanhta satne dam åådtje. Men dïhte mij maanam jeenjemes eahtsa, dïhte dam luajhta olles maana slööptjegovvh – jïh destie maanan reaktoe tjidtjine sjædta.
Rïektesvoete
Vaajese krijhtegievlien bïjre lea vaajese rïektesvoeten bïjre. Vaajesisnie gellie karakteerh jïh spïelevuekie lea naa aelhkie, jïh kinesiske teaterevuekien bïjre måjhtajahta. Giedtie parallelline sjædta krijhtegeavlan. Daesnie dam noere nïejtem Hai Tang dåeriedibie mij konkubinine doekesåvva don skaajhvoeh jïh ræjhkoes ålmese Ma. Men gosse baerniem ektesne åadtjoejægan, dah guaktah aaj lïerijægan sinsitniem iehtsedh. Man voestes gåmma dïsse daalhkesh vadta guktie Ma jaama. Dellie gæmhpoe maanan bïjre aalka.
Gyhtjelasse sjædta goh Krijhtegievlesne: Gie maanam eekie? Dïhte mij dam geehtie jïh sujhtie fïerhten biejjien jallh dïhte mij dam sæjhta jïjtse dïenesten gaavhtan? Sertiestamme dan politihkeles ræjhtoeteemese: Gie Nöörjen miehtjies dajvem eekie? Dah mah dam geehtie jïh nuhtjie, jallh dah mah sijhtieh beetnegh eatnamistie dïenesjidh.
Guhkie Kinan luvhtie Saepmien gåajkoe. Stuhtje læjhkan lutnjie dam maam almetjh ektesne utnieh, men noerhtelaaketje. Doh gïeleldh guvvieh leah laadtegeplåamsterh, lopme, riepie jïh sïejpe. Aktine ektiedimmine låvletje jïh noerhtege tovnajgujmie musihkesne vuelie læjhkan aktem vihkeles råållam åådtje juktie stuhtjem bïejedh diekie noerhtese.
Såemies raejkieh
Gaatesjen dellie spïele krijhtegievlien bïjre fer guhkie sjædta, såemies aejkien fer aelhkie jïh smaave raejkiejgujmie soptsestimmesne åvtese. Akte gaertjiedimmie lij hijven orreme stuhtjese. Maahta sån aaj årrodh scene dam vuajnoem ånnetji baajnehte - aalkoepremijeere lij aktene tjåanghkoesavkesne. Daate stuhtje scenem jïh stuerebe sijjiem daarpesje.
Dovne mavvas jïh jealehke teaterem darjodh daaletje politihken bïjre. Daesnie lea dorjesovveme stoerre åssjaldahkine duekesne: Don mubpien guejmien goerkesem vijriedidh soptsesen tjïrrh.
Dagke Nordland teater jïh Åarjelhsaemien teatere lin byöreme bussem tsagkedh jïh Digkiereaktan sïjse tjaangestidh Oslosne gosse easkah gïehtelieh?
