Tenk deg at du lever i ei tid då Europa er nesten uleveleg på grunn av tørke mens skandinavane nesten druknar i regn og storm. Tenk deg ein kultur som er sterkt prega av forbruk, ja, som gjev deg reklame på hjernen bokstavleg talt, og du skjønar at det er mykje du berre må ha sjølv om du knapt veit kva det er.
Der er vi rundt midten av hundreåret i Bjørn Vatnes nye roman «Nullingen av Paul Abel». Men så skjer det noko: Eit statskupp! Miljøpartiet Pan-etisk forbund har teke makta i landet!
Bodskapen deira er at for å hindre at kloden går til grunne, må det sterke grep til. Og sterke grep kan ein trygt seie at det blir. Her går samfunnet frå irriterande indoktrinering til kraftig manipulering på uhyre kort tid: Alle borgarar har nemleg eit implantat, sjalken, som Pan-etikarane veit å utnytte til styring og overvaking.
Når mennesket blir problemet
Det er vanskeleg å vere opposisjonell i eit system der makthavarane kan lese tankane dine, men den etter kvart oppsagde biologiprofessoren Paul Abel prøver. Nokre fleire gjer det same: Dei slår av sjalken og slepp dermed manipuleringa. Konsekvensen er at dei blir «nulla» og misser også rett til mat, bustad, legehjelp og meir til.
Eit anna problem er at opposisjonen er splitta: Medan Paul heiar på Darwin og fornufta og personleg ansvar, er andre meir interessert i å leve sine siste dagar i sus og dus ettersom verda kjem til å gå til grunne uansett.
I tillegg til å vere klimaparti, er Pan-etikarane ei usmakleg blanding av panteisme, new age og ekstremt djupøkologiske idear om at alt liv er like mykje verdt og at mennesket ikkje fortener den særstillinga vi har. I denne ideologiske smørja er humanisme og menneskeverd suspekte greier. Eit slikt parti er det lett å mislike. Sagt på ein annan måte: Her skal ingen vere i tvil om kven som er skurkar og kven som er heltar.
Suksessen som fører mot undergangen
Vatne smørjer altså tjukt på her, og det er litt sjenerande. Lesaren hadde fatta poenget, og dilemmaet hadde vore vel så tydeleg, om partiet hadde hatt færre usmaklege sider. Det er likevel ikkje ei tung innvending mot teksten, ettersom dilemmaet er reelt nok også utan Pan-etikarane: Lever vi i eit samfunnssystem som er ute av stand til å få kontroll over klimakrisa?
Og om svaret er ja: Kva skal vi gjere med det? sjølv om Pan-etikarane får ned klimautsleppa ganske radikalt, er det lett å forstå at dei skaper andre problem som i neste omgang kan vere vel så uhandterlege. Nokon som har ein betre ide?
Passar for deg som
- ser med uro på framtida
Fleire meldingar frå NRK
Det er pinefullt når Cathrine Knudsen pirkar borti systema vi bruker for å pynte på dei bitre realitetane. Når dekorjobben denne gongen får hjelp av den nyaste teknologien blir det direkte skremmande.
Borgarkrig – i Danmark. Kva skal til for at dette går frå luftig fantasi til blodig realitet? Kaspar Colling Nielsen tek saka i denne kunnskapsrike, tankevekkjande og burleske romanen. Dessverre slepper han spørsmålet for tidleg.
En ny miljøbevissthet er på full fart inn i barnebøkene. Agnar Lirhus skriver økolitteratur for både barn og voksne.
