Eg er ikkje aleine om å vere begeistra for «Rønneimperiet»; boka har hausta både lovord frå kritikarane og nominasjon til Brageprisen, ei sjeldan ære for debutantar. Kva skuldast all denne viraken?
Språkleg gehør
Eg nemner i fleng: originale og varierte åstader, skildring av miljø ein ikkje ofte les om, språkleg originalitet og kreativitet: forfattaren er ikkje redd for å bruke gamle, nesten gløymte ord, ho gjer små vriar på faste formuleringar og får det til å bli augeopnarar både i språket og i historia. Språket endrar seg også frå miljø til miljø. Når eg så legg til at boka både byr på svart/skeiv/overraskande humor og tankevekkjande alvor og det gjerne side om side, så bør det vesentlegaste vere nemnt.
Den russiske bjørnen og løven av Juda
Det er seks noveller i «Rønneimperiet», ei er frå Kosovo og ei frå Russland. I dei fire andre er handlinga lagt til Noreg, eit par til nær Modum der forfattaren kjem frå.
Det er seks noveller i boka, ei er frå Kosovo og ei frå Russland. I dei fire andre er handlinga lagt til Noreg, eit par til nær Modum der forfattaren kjem frå. Overflatisk sett er det få likskapstrekk mellom Modum, Irkutsk og Kosovo, og det med raud tråd skal eg ikkje stresse heller, men fleire av novellene sirklar inn grenser. Den beste, «Ømfintlighet», opnar med ein tekst lånt frå den polske dokumentarforfattaren Ryszard Kapuscinski der han slår fast at «denne ømfintligheten for alt som har med grenser å gjøre» er eit trekk som vi finn att ikkje berre hjå mennesket, men i heile den levande naturen.
Kva Kapuscinski meiner med dette kan ein diskutere både lenge og vel, men i Dahls ovanfor nemnte novelle går grensene tvers gjennom eit jaktlag der ein av medlemmene har gjort ting som ikkje skal nemnast her, men som fører til smertefull utstøyting. Det kjem eit brev med mange underskrifter i posten. Vår mann må ta affære:
I dei mest modumlokaliserte historiene anar vi eit slektskap med tonen til ein annan forfattar frå Modum, nemleg Thure Erik Lund.
Når den utstøytte jegeren møter dei andre, ber han om «en grenseoppgåelse». Det same er tilfellet i novella frå Russland. Inspirert av påstanden:« Imperiet er definert ved den maktpåliggende utvidelsen av seg selv», dreg ein stipendiat ved eit vestleg universitet til Irkutsk for å forske på "Imperiets legionærer", ei gruppe som vil gjenreise det russiske imperiet.
«Løven av Juda» er eit tredje høgdepunkt i samlinga; her får vi eit portrett av ein prest sett med barnets blikk. Den som ikkje ler i løpet av denne novella må vere uvanleg humørlaus.
Meir!
Novellesamlinga opnar store rom både gjennom språkbruken, gjennom hendingane, gjennom ideane som ligg og lurer her og der, og gjennom miljøa hendingane finn stad i. Sjølv om kvaliteten er vekslande, er dette ei svært sterk novellesamling. Sjeldan har formuleringa «eg gler meg til å høyre meir frå denne debutanten» vore meir på sin plass enn her.
- Les: Her er høstens 24 debutanter
- Hør:
Marta Norheim om Hanna Dahl i Kulturhuset.
