8 fakta om opera

1. Kva er opera?

Ordet «opera» kjem frå italiensk av opera per musica, og betyr «musikkverk». Opera er dramatiske skodespel der orda heilt eller delvis blir sunge til musikken frå eit orkester. Publikumsfavorittane i opera er i stor grad verk som er skrive for over hundre år sidan, trass i at det finst nyare operaer.

2. Ingen mikrofonar

I operaen trengst det kraftige stemmer! Grunnen er at det ikkje blir brukt verken mikrofonar eller teknisk forsterking, og stemma skal høyrast over eit hundretals orkestermusikarar, og skal nå ut til 1400 menneske. For at det skal gå er også akustikken på Hovedscenen i Operaen heilt spesiell. Både stolar, vegger, og lysekrone er tilpassa for å gi best mogeleg lyd og akustikk.

3. Libretto?

Når ein opera skal skrivast, så startar ein med sjølve teksten, eller det som kallast librettoen. Den byggjer på til dømes eit drama, ein roman, ei novelle, eller eit diktverk. Fordi ein opera skal syngast, så tar det gjerne lenger tid enn å spele det ut, og ein libretto er difor ofte kortare enn teaterstykke, fordi den uttrykt med færre ord. Ein operalibretto skrivast av ein librettist, og når librettoen er klar kan komponisten skrive musikken.

4. Kvinnelege komponistar?

Kvinnelege komponistar er mangelvare i operaverda. Då det i sesongen 2016/2017 vart sett opp ein opera komponert av finske Kaija Saariaho på the Metropolitan Opera i New York, så var det den første kvinnelege komponisten som hadde blitt sett opp der sidan 1903.

I Operaen i Oslo vart Saariaho sett opp i 2014, og er den einaste kvinnelege operakomponisten som har blitt sett opp på Hovudscenen. Men, derimot har fleire kvinnelege komponistar blitt sett opp på Scene 2 i Oslo.

5. Eit bygg for alle

Med operabygget som opna 12. april 2008 ville Snøhetta demokratisere kunsten og opne for publikum. Arkitekturen gjer det mogeleg for dei som vil å gå på taket, og dei store vindauga gir god sikt inn i bygget. Foajeen er open stort sett heile dagen, med billettluke og bar, og det at det er mogeleg å ha konsert på taket (til og med), gjer bygget unikt.

• Les også: «Alle» vil ta selfie på operataket
• Les også: Hvorfor ligger Operaen i Bjørvika?

6. Kirsten Flagstad

Kirsten Flagstad blei født på Hamar 12. juli 1895, og er den største dramatiske sopranen Noreg har hatt. Ikkje nok med det: Ho var Noreg sin første operasjef i perioden 1958-1960, og mange kjenner ho nok igjen frå den gamle hundrelappen som vart bytta ut i 2017. Trass i kva alle på Hamar seier, Flagstad budde aldri der, men stolte kan Hamar-buarane få vere uansett.

7. Ballett i verdsklasse

Ballett byrja som hoffdans ved fyrstehus i Italia og Frankrike på 1400- og 1500-talet, der adelen dansa til fest under leiing av ein ballettmeister. I Noreg har Nasjonalballetten markert seg stort internasjonalt sidan dei byrja å produsere signaturverk, altså ballettførestillingar som balletten har utvikla sjølv, med verk som Ghosts og Hedda Gabler. Balletten satsar også på dei unge, og Nasjonalballetten UNG, der dansarane er 17 til 23 år, er eit av dei få juniorkompania i verda som gir dansarane full lønn. Før det kan barn takast inn på ballettskulen frå dei er seks år gamle.

• Les også: De har danset sammen hele livet

8. Ikkje berre i Oslo

Da Stortinget vedtok at Operahuset skulle bli bygd, i 1999, blei det sett i gang ein «operasjon operanasjon» som skulle sørge for at heile landet skulle få oppleve den auka operasatsinga. I dag får ti regionale- og distriktsoperaer auka støtte, og den summen er på rundt 1/6 av summen operahuset i Oslo får åleine.

Sjå fleire saker om opera:

Operafabrikken

Bak ei opera- eller ballettførestilling finst det 600 menneske du aldri får sett. Kven er dei?