25 ting du ikkje visste om namn

Det finst minst 40.000 fornamn, 150.000 etternamn og ei ukjend mengde kallenamn her til lands. Og talet berre stig.

Kva heiter du? Kvifor heiter du akkurat det? Og kvifor er det så mange som mislikar fornamnet sitt, men så få som byter?

Tysdag startar TV-serien Nomino på NRK1. I den samanheng får du servert artige og fascinerande namnehistorier frå heile landet.

1. Folk i Møre og Romsdal er minst nøgde med namna sine. Der kan 1 av 5 tenkje seg å byte fornamn.

2. I 1902 foreslo Justisdepartementet å forby -sen-etternamn som Olsen, Johnsen, Hansen og Nilsen fordi dei mange like etternamna skapte forvirring. Forslaget blei aldri gjennomført.

   

3. 7 nordmenn heiter Homse til etternamn.

4. Kåre betyr krølltopp, Erlend betyr utlending, Halfdan betyr halvt dansk, og dette er berre tre av svært mange norske fornamn som ein gong oppstod som kallenamn.

5. 133 norske menn heiter Adolf. 12 heiter Vidkun.

6. Du kan skifte namn kvart tiande år.

7. Dei fleste som byter fornamn i Noreg er utlendingar som vil ha eit meir norskklingande namn.

8. Oppkallingstradisjonane var ein gong så strenge at du kunne bli frosen ut av lokalsamfunnet om du ikkje kalla opp borna dine etter besteforeldra deira.

   

9. I 1950 stod namna Ronnie, Jimmy, Falk og Storm på statens forbodsliste. I dag finst det ikkje lenger slike lister.

10. Gamle norrøne namn som Olav, Ragnhild, Sverre, Harald, Håkon, Sigurd, Solveig, Sigrid, Arne og Rolf var i ferd med å gå i gløymeboka fordi bibelske namn var så populære i Noreg. Fyrst under nasjonsbygginga på 1800-talet blei desse namna tekne i bruk att.

11. På 1800-talet heitte 25 norske kvinner Stinken. Ei av dei var gift med hr. Dass.

    

12. Fram til 1979 måtte gifte kvinner få ektemannens samtykke om dei ville behalde pikenamnet sitt.

13. Børge Brende er oppkalt etter Børgefjell nasjonalpark.

14. 

    Mange namn er svært lokale, som Margido i Trøndelag, Jone i Rogaland, Palma på Sunnmøre, Dyveke i Bergen og Rino i Austfold. Fram til 50-talet var namnet Hege kun brukt i Telemark.

15. I Estland heiter Pippi Langstrømpe Pipi Pikksukk.

16. Deler du etternamnet ditt med færre enn 200 andre nordmenn, har du eit beskytta namn.

17. 

    Samiske fornamn finst knapt lenger. Dei forsvann då samane blei påtvinga norske namn under kristninga på 1700-talet. Namna sørfrå fekk snart samisk språkdrakt: Andreas blei til Ante, Margrete til Magga, Nils til Niilas og Berit til Biret.

18. Muhammed er truleg verdas vanlegaste fornamn. Ein trur meir enn 150 millionar menn verda over heiter Muhammed, og over 10 000 av dei bur i Noreg.

19. Pondus bur i Trondheim. Landets einaste ekte Pondus tok namnet fordi han diggar teikneseriefiguren til Frode Øverli.

    

20. Dei steig i land i Noreg i 1905 som kong Haakon og kronprins Olav, men dei forlet Danmark som Christian Frederik Carl Georg Valdemar Axel og Alexander Edward Christian Frederik.

21. På 50-talet hadde halvparten av alle nordmenn to fornamn. Skikken med fleire enn eitt fornamn nådde norskekysten med tyskarane på 1700-talet.

22. Ola er eit vanleg jente- og gutenamn i Nigeria.

23. Det blei påbode med faste etternamn i 1923, men berre dei som var fødd etter dette årstalet MÅTTE ha eit etternamn. Heilt fram til 70-talet levde det difor nordmenn som kun hadde fornamn. Faste etternamn blei innført for å kunne skilje folk frå kvarandre. Difor blei etternamna våre på sett og vis overflødige då personnummeret blei innført i 1964.

24. 69 nordmenn heiter Flygel. 29 heiter Tuba.

25. Linn var lenge eit ulovleg fornamn. Det var nemleg fyrst i bruk som eit etternamn, og i namnelova står det at etternamn ikkje kan bli til fornamn. Fyrst i 1982 fastslo Eidsivating Lagmannsrett at Linn kunne brukast som jentenamn.

Kilder: SSB. Sentio. Gulbrand Alhaug, UiT. Ivar Utne, UiB. Line Grønstad. Benedicta Windt-Val.