Hopp til innhold

Synne (20) oaidná vejolažžan dan maid earát oidnet váttisvuohtan

Sámegiella skuvllas lea boktán garra digaštallama, muhto maiddái doaivaga.

Synne Mathisen Raatikainen

GIELLAMÁHTTU LEA ÁVKKÁLAŠ: Synne Mathisen Raatikainen lea bajásšaddan Čáhcesullos ja Várggáin. Su mielas lea giellamáhttu ávkkálaš.

Foto: Elvi Rosita Norvang-Herstrøm / NRK

Deanu gielddastivra dat lea mearridan sámegiela geatnegahtton fágan boahtte čavčča rájes. Álgovuorus guoská dát vuosttas luohká oahppiide.

Unjárggas, Kárášjogas ja Guovdageainnus gal lea buot oahppiin sámegiel oahpahus vuođđoskuvllas.

90-logus ledje Deanus garra digaštallamat sámegiel oahpahusa hárrái. Dál lea gielddastivrra mearrádus fas bullehan digaštallamiid.

Ovdamunit go máhtát giela

Synne Mathisen Raatikainen (20) maid lea searvan digaštallat dán ášši. Su áddjá hálai sámegiela. Ieš ii leat mánnán oahppan hállat giela.

Synne Mathisen Raatikainen

ÁDDE, MUHTO II HALA: Synne Mathisen Ratikainen ádde olu sámegiela ja lea oahppamin lasi. Son máhttá maid veahá suomagiela. Sutnje lea leamaš ávkin suomagielmáhttu dál go oahpahallá sámegiela.

Foto: Privat

Son ássá Čáhcesullos. Su máttut bohtet Unjárggas.

20-jahkásačča mielas livččii lunddolaš ahte buot Deanu skuvlamánát oahpašedje sániid ja dajahusaid sámegillii.

– Lea dehálaš áimmahuššat Deanu kulturárbbis. Giellamáhttu lea maid riggodahkan. Mus leat ustibat, geat leat Deanus ožžon barggu go máhttet sámegiela, lohká son.

– Oalle negatiiva oaidnu

Mathisen Ratikainenis lei joatkkaskuvllas sámegiel oahpahus. Das maŋŋá lea son ieš maid geahččalan oahppat eanet sámegiela.

Sutnje lea váttis áddet manne muhtumat sosiála mediain dovddahit nu garra vuostehágu sámegiela vuostá.

– Hirpmahuvan go nuorra olbmot nu sakka vašuhit giela. Ii dáidde aiddo vašši, muhto oalle negatiiva oaidnu. Dasa in liiko, lohká Mathisen Raatikainen.

– In máhte máná veahkehit sámegielain

Nuorra Deanu nissonis, Nina Iselin Olsenis (23), lea vuosttaš luohká oahppi boahtte čavčča.

Nina Iselin Olsen

II VUOSTÁLASTTE GIELA: – Ii mus leat iešalddes vuosteháhku sámiide dahje sámegillii, dadjá Nina Iselin Olsen.

Foto: Privat

Su mielas lea dohkketmeahttun geatnegahttit buot mánáid oahppat sámegiela.

NRK Sámi nuoraid prográmmas «Valvi» čilge Olsen vuđoleappot iežas vuostehágu dán mearrádussii.

– Galggašii leat vejolaš válljet háliida go ahte mánát ohppet sámegiela vai eai. Dasa lassin in máhte máná veahkehit sámegiel skuvlabargguiguin, go ieš in máhte giela, lohká son.

Olsen maid deattuha ahte sus ii leat makkár ge čanastupmi sámegillii.

– Go mus ii leat sámi identitehta, de ii berrešii gielda dákkár ortnega bágget buohkaide, lohká son.

Son lea álggos iFinnmark-áviissas (ii NRK-siidu ja šaddá máksit) cuiggodan gielddastivrra mearrádusa. Áviisa Facebook-siiddus leat máŋgačuođis digaštallan ášši.

Unohas jos šaddet riiddut

Olsen lohká iežas muhtumin jurddašit ahte livččii ávkkálaš hállat sámegiela. Dattetge ii leat dássážii dovdan ahte sus lea dasa dárbu.

Su áhččerohkki, Jan Olsen, vuostálasttii sámegiel oahpahusa Deanus 90-logus.

– Áhčči gal livččii hávddis jorggihan, jos gulašii maid gielddastivra lea mearridan. Dát ii leat min bearraša identitehta. Danne su mielas lei boastut geatnegahttit buot mánáide sámegiel oahpahusa, lohká Olsen.

Vaikko dál leage muhtumiin oalle garra oaivilat sosiála mediain dán ášši hárrái, de sávvá Olsen ahte dát ii buvttášii menddo stuorra riidduid.

– Mii, geat dán vuostálastit, leat dál veahá suhttan. Sávvamis suhttu unnu dađistaga. Jos ná joatkašuvvá, de balan ahte sáhttet šaddat čiekŋalis riiddut gielddas, mat dego luddejit álbmoga, lohká Olsen.

Mathisen Raatikainen gal einnosta buriid vásáhusaid Deanu-vánhemiidda.

– Sáhttá leat vel nu ahte mánáid mielas lea somá oahppat sámegiela, lohká son.

Korte nyheter

  • Beitekrise i Karasjok - skuterløyper stengt

    Kriseberedskapsutvalget har erklært beitekrise i store deler av Karasjok. På grunn av dette er flere skuterløyper stengt, skriver Karasjok kommune på sin nettside.

    Løype 5 mellom Láŧevuovdi og Guovžilbohki og løype 17 Badjenjárga til Dákteroavvi stenges midlertidig.

    Løypa stenges fram til 8. april av hensyn til reindriften.

    Karasjok kommune kan stenge skuterløyper etter kommunal forskrift om snøskuterløyper § 7.

    Beitekrisen har rammet flere distrikt i Nordland, Troms og Finnmark, og har så langt berørt i overkant av 60.000 rein.
    Foto: Landbruks- og matdepartementet
  • Dieđihit eambbogo 30 goddon Israelea falleheamis Syriijas

    Siviila olbmot ja soalddáhat galget leat goddon israelalaš áibmofalleheamis Syriijas, syriijalaš eiseválddiid dieđuid mielde.

    Eanetgo 30 olbmo galget dieđuid mielde goddon.

    Dieđuid mielde galgá Israel fallehan Aleppo gávpoga mannan ija diibmu 01.45 báikkálaš áigge.

  • – Alimus Hálddahusriekti bággeha ii-sápmelaččaid Sámediggái 

    Sámiráđi ságadoalli Áslat Holmberg oaivvilda, ahte Suoma Alimus Hálddahusriekti (AHR) badjelgeahččá sámi álbmoga.

    – AHR lea ođasmahttán mearrádusaid, mat leat gávnnahuvvon rihkkut sápmelaččaid vuoigatvuođa friddja politihkalaš ortniiduvvamii, oaivvilda Holmberg.

    AHR lea mearridan, ahte mannan čavčča sámediggeválggaid galgá lágidit ođđasit.

    Riekti lea gieđahallan badjel čuođi sámediggeválggaid válgalogahallama ja válgabohtosa guoski váidaga.

    – AHR fas bágge Sámedikki dohkkehit 72 ii-sápmelačča ižas jienastuslohkui. Ná áitá Sámedikki legitimitehta sápmelaččaid ovddastanorgánan, cuiggoda Holmberg.

    Aslak Holmberg
    Foto: Piera Heaika Muotka / Sámiráđđi