Hør:
Motstandskampen under krigen blei utkjempa på fleire frontar, også i konsertsalane. Og der tapte okkupasjonsmakta så det sang.
Forfattar Elef Neshein
Foto: May-Brith LelandMusikk som politisk våpen
Musikkprofessor Elef Nesheim meiner det som hende i Norge under krigen viser at musikken kan bli eit politisk våpen. Trass iherdig innsats tapte nazistane kampen om det norske publikummet, ikkje eingong dei ypperste tyske musikarane kunne fylle setene i konsertsalane. Nordmennene samla seg heller i private heimar og illegale klubbar for å høyre på musikk tyskarane prøvde å forby.
Mange jazzklubbar som måtte legge inn årene gjenoppstod som syklubbar. For medan andre organisasjonar måtte registrere medlemmene sine, var syklubbane fritekne frå regelverket.
Norske komponister i propaganda
Professor i musikkhistorie ved Norges Musikkhøgskule, Elef Nesheim, ga nyleg ut boka 'Eit musikkliv i krig'. Der viser han at musikken gjekk frå å vere kunst og underhaldning til å bli eit politisk våpen.
Hitler ville ikkje føre krig i Norge, og han brukte blant anna musikk for å overtyde nordmennene om at dei høyrde heime i eit storgermansk rike. Jazz, moderne musikk og musikk av jødiske komponistar blei luka ut, medan tyskarane usjenert brukte dei store norske komponistane i sin eigen propaganda.
Tjuveri vekte folket
Edvard Grieg sitt 100-årsjubileum i 1943 blei eit vendepunkt. Ein tale av propagandaminister Goebbels vekte det norske folket, dei fann seg ikkje i at Grieg blei brukt til å vise veg inn i det storgermanske riket. Musikklivet gjekk under jorda. Nordmennene boikotta dei ofisielle konsertane og det voks fram ein parallell konsertarena. I private heimar og i forsamlingshus spela ein det ein ville, - både musikk av jødiske komponistar og jazzen, - den amerikanske negermusikken. Ingen utan medlemskap slapp inn, så ein kunne effektivt stenge ute nazistar og tyskarar som ville spane på publikummet.
Norge vann kulturkrigen
Elef Nesheim meiner tala er eit klart bevis på kven som vann kulturkrigen i Norge. I dei siste krigsåra spelte både verdskjende, tyske operastjerner og Berlinfilharmonien for tomme, norske salar, medan folk strøymde til konsertar i skrøpelege forsamlingslokale.
Norgesglasset NRK P1
