Frigir hemmelege Kennedy-papir

63 esker med Kennedy-dokument blir endeleg frigitt, melder The New York Times. Dokumenta tilhøyrde Robert F. Kennedy og skal etter planen stillast ut i John F. Kennedy-biblioteket i Boston.

Mange av dokumenta er klassifisert som topphemmelege eller hemmelege. Allereie er fleire tusen dokument om livet til Robert F. Kennedy frigitt til forsking, frå 2300 esker.

Robert F. Kennedy, «RFK», var den yngre broren til president John F. Kennedy. Han var svært delaktig i valkampen til broren og enda opp som justisminister i regjeringa hans.

– Kan ha samanheng med Cubakrisa

I denne rolla fekk han mykje å seie både når det gjaldt Cubakrisa og invasjonen av Grisebukta, samt byrjinga av Vietnamkrigen.

– Eg ville tru at desse dokumenta har å gjere med dei omfattande forsøka på å ta livet av Castro. Det kan ha samanheng med Cubakrisa, seier Helge Pharo, professor i internasjonal historie ved Universitetet i Oslo, til NRK.

Han trur dokumenta mellom anna kan kaste lys over den såkalla «Tonkin Gulf»-operasjonen i 1964, der amerikanarane hevdar å ha blitt angripe av nord-viatnamesiske skip.

– Operasjonen legaliserte på eit vis den amerikanske krigføringa i Vietnam. Det er framleis tvil om kva amerikanarane visste og trudde. Var det eit nord-viatnamesisk angrep eller var det noko dei fann på? spør han.

Les: Siste Kennedy ute av Washington

(Artikkelen held fram under biletet)

Først skeptisk til borgarrettar

Robert F. Kennedy dreiv óg ein kampanje mot organisert kriminalitet og var engasjert i borgarrettsrørsla. Helge Pharo håpar dokumenta kan kaste lys over denne sida av han.

– Han kom frå høgresida av Det demokratiske parti, men hamna etter kvart på venstresida i partiet. Han var ikkje nokon stormande tilhengar av borgar- eller sivilrettar på 50-talet. Det skal bli veldig interessant å sjå om dette materialet gir oss meir innsikt i reisa frå å vere skeptisk til borgarrettar til den frontkjemparposisjonen han fekk, seier Pharo.

Les også: Kennedys blir TV-serie på NRK

JFK-biblioteket har lenge jobba for å få tak i desse dokumenta. Etter fleire tiår med strid har dei og familien overtalt enka etter Robert F. Kennedy, Ethel, til å frigi dokumenta.

Men no vurderer familien til Robert F. Kennedy å stille ut dokumenta ein annan stad, fordi dei meiner biblioteket har gjort for lite for å ta vare på arven etter «Bobby», som Robert blei kalla.

Høyr i Kulturnytt:

Dokumenta kan gå på auksjon

– Dette er ei veldig stor bygning og store delar av bygget er vigd til president John F. Kennedy og senator Edward Kennedy. Men her er ingenting for Robert F. Kennedy, seier Joseph P. Kennedy II, son av Robert, til The New York Times.

Biblioteket foreslo å kalle opp ein ny ving av biblioteket etter «RFK» dersom familien ville gje frå seg dokumenta, men familien nekta og kalla vingen «ein gang». No undersøkjer auksjonshuset Sotheby's papira, og det kan tyde på at familien tenkjer på å selje dei etter at biblioteket er ferdig med dei.

Peter Kornbluch, Cuba-ekspert hjå The National Security Archive, vil vere ein av dei første i kø for å sjå på dokumenta.

– Dette er ein av dei få skattane i historia som enno ikkje har nådd offentlegheita, seier han til New York Times.

Helge Pharo synest det høyrest underleg ut om dokumenta blir stilt ut ein annan stad.

– Det normale er at arkiva til presidentmedarbeidarar blir lagra i presidentbiblioteka. Det er absolutt alternativ til dette, men eg synest det ville vore veldig rart om ein gjekk for ei slik løysing, seier han til NRK.

Robert F. Kennedy vart, som bror sin, skoten i eit attentat. Det hende i California i 1968, medan han dreiv valkamp og prøvde å bli presidentkandidat for demokratane.

Innan seks månader får vi kanskje svaret på mange av spørsmåla kring han - då skal dokumenta vere klare for offentleggjering.