Romanen «Blodige kronblad» kom rettnok ut i 1977, nokre år før fengselsopphald i Kenya og eksil i USA. Romanen kom også ut før James Ngugi blei til Ngugi wa Thiong’o, og før han gjekk over til å skrive på kikuyu i staden for engelsk.
Biografien hans fortel ei historie både om Kenya gjennom turbulente år, og om ein forfattar som verkeleg vil noko. Forfattaren går ikkje for enkle løysingar.
Men kva så med romanen?
Ein landsby blir slukt av utviklinga
«Blodige kronblad» opnar som ein krimroman som startar rett etter eit trippelmord på tre mektige, svarte menn. Spørsmålet er naturleg nok kven som har gjort det, og kvifor.
600 sider seinare veit vi svaret. I mellomtida har vi også fått historiene til dei mordmistenkte. Vi har følgt med på livet i den vesle landsbyen Ilmorog der alle ungdommane flyttar inn til byane og der skulen står til nedfalls mens ungane gjeter buskapen, men der det går an å få seg eit glas hjå den einbeinte Abdulla utpå kvelden og der gamle Nyakinyua alltid har ei historie på lur. Enn så lenge.
Dei små historiene blir fletta inn i den store historia om utviklinga i Kenya: Landet som vart uavhengig frå Storbritannia i 1963, altså 14 år før denne romanen kom ut.
Ei anna parallell linje er den politiske diskusjonen på fleire nivå:
Korleis skal ein handtere konkrete dilemma i landsbyen, og korleis skal ein forstå det store bildet? Her står svart nasjonalisme mot koloniale tradisjonar, her står eliten mot folket, her står kvinner mot menn og by mot land. Og bakom syng det store MauMau-opprøret på 1950-talet.
70-talslitteratur på sitt beste
Ngugi wa Thiong’o heiar på småfolk og gir sterkt kritiske portrett av dei nye svarte elitane. Han filleristar forretningsfolk, politikarar og kyrkjeleiarar, ja, han svingar endåtil den verbale pisken over tidlegare fridomskjemparar som raskt fjerna seg frå folket. No syng dei gamle kampsongar i fjonge bungalowar med strengt vakthald rundt.
Lesaren er aldri i tvil om kvar sympatiane til forfattaren ligg. Slikt kan vere sjenerande, men her fungerer det, av fleire grunnar.
Ein ting er at romanen ikkje berre handlar om politikk, han er politikk og lesaren merkar alvoret. Ein annan ting er at forfattaren skaper samansette menneske med samansette motiv. Venene våre i landsbyen har svin på skogen, dei gjer dårlege val og dei svik kvarandre. Dei er ekte menneske og ikkje berre roller. Portrettet av den prostituerte Wanja er samansett og uhyre sterk lesnad.
Vidare: Språket er tett på og handlinga er dramatisk. Dei politiske resonnementa som jo strengt tatt stoppar handlinga, forsvarer plassen sin. Ikkje minst som tidsbilde, for denne romanen har reist både frå 1970-talet og frå Afrika til norske lesarar.
Solum bokvennen fortener stor honnør for denne utgivinga, og eg håpar dei no vil gyve laus på dei seinare, biografiske bøkene til wa Thiong’o. Ryktet går om at det er bra saker.
