Omfattande tran-studie: Vitamin D vernar ikkje mot covid

– Vi er sikre på at konklusjonen er korrekt, og det er ein skuffande konklusjon. Det hadde vore mykje betre for alle om det hadde vore slik at å ta tran, eller vitamin D, kvar dag bevisleg vernar mot covid-19. Men det gjer det altså ikkje, seier forskar og lege Arne Søraas til NTB.

Han har leidd Transtudien, der nesten 35.000 deltakarar er følgde gjennom pandemien for å finne ut om inntak av tran, som inneheld mykje vitamin D, kan ha førebyggjande effekt på covid-19.

Resultata frå studien, som er forseinka, vart publisert i det medisinske tidsskriftet British Medical Journal (BMJ) natt til torsdag.

Ingenting

I perioden 10. november 2020 til 13. april 2021 fekk deltakarane, alle over 18 år, tilsendt anten tran eller maisolje – begge tilsette sitronsmak. Det skulle dei ta kvar dag gjennom vinteren.

Deretter er det undersøkt om gruppa som fekk tran, i mindre grad vart smitta med koronavirus, utvikla alvorleg covid-16 eller forkjølingar – eller om trana kunne ha andre helseeffektar.

– Vi fann ingenting, ingen forskjell mellom gruppene som tydde på førebyggjande effekt, seier Søraas.

Bakgrunnen for Transtudien var ein stor metaanalyse om dette og funn frå den store koronastudien våren 2020. Der såg dei at personar som hadde teke D-vitamin, i mindre grad fekk covid enn andre.

Det vart viktig å finne ut om D-vitamin var den reelle årsaka.

Resultata viser tydeleg at D-vitamin-nivået sokk gjennom vinteren hos dei som fekk placebo, medan det auka hos trandrikkerne.

Men nivået av luftvegsinfeksjonar var likt.

Funna stemmer med resultata frå ei britisk undersøking som omfattar 6200 vaksne, også den publisert i BMJ natt til torsdag.

I perioden mai til oktober 2021 vart dei gitt anten den tilrådde daglege dosen D-vitamin, (20 mikrogram), fire gonger den daglege dosen (80 mikrogram) eller ikkje noko.

Ingen av vitamin D-dosane hadde førebyggjande effekt på luftvegsinfeksjonar eller covid-19 dei følgjande seks månadene.

Massivt materiale

Søraas leiar koronastudien ved Oslo universitetssjukehus. Med over 140.000 deltakarar følgt opp sidan pandemistart, er dette ein av dei største studiane i verda av koronapandemien. Totalt har over 200.000 nordmenn bidrege.

Dei fleste trudde at D-vitaminet gjorde at ein fekk mindre covid, men det kunne også vere «noko» med dei som hadde gode nivå av vitaminet.

Forskarane ville i samarbeid med Orkla finne ut om vitamin D førebyggjer infeksjonar i seg sjølv, eller om høgt nivå av vitamin D hos folk er ein markør for god livsstil. Kosthald, sol, kosttilskot og alder er nokre faktorar som påverkar nivåa.

– 35.000 nordmenn har teke tran eller placebo kvar morgon i seks månader, så vi har klart å få eit svar, seier Søraas.

– No har vi komme eit steg vidare og kan vi stille spørsmålet: Kva er det med dei som har høge vitamin D-nivå, som gjer at dei er verna mot luftvegsinfeksjonar og covid?

Fleire funne

Kanskje må ein ha teke vitaminet i årevis for å få effekten.

– Men mest sannsynleg er det nok slik at personlegdom og livsstil har mykje å seie, seier forskaren.

– Er du ein som medviten tar vare på helsa di, vernar deg og følgjer pålegg frå styresmaktene, er du betre verna mot å bli smitta – og mest sannsynleg er du også klar over å ta tilstrekkeleg vitamin D eller tran.

Han nemner også eit par andre viktige funn frå studien:

– Vi såg at å ta vaksine, er veldig effektivt. Det vernar mot korona, i alle fall mot Delta-varianten, som var i omløp i vår studieperiode. Vi såg ein kraftig nedgang i delen som vart smitta då vaksinasjonen kom i gang, seier Søraas.

Dessutan fann dei at dei som tok tran, ikkje hadde negative biverknader samanlikna med dei som fekk olje.