Omsett frå nederlandsk av Guro Dimmen. Gyldendal 2008.
Skam
Det er mange doble identetar her. Ein ting er at etnisitet, språk og bustadadresse spriker i ulike retningar. Ei anna og etterkvart meir påtrengande sak er at den seksuelle identiteten også er temmeleg sprikande. Om dagen finst det to kjønn, forklarer Babette, ein svart prostituert transseksuell som fekk namnet Kevin av mor og far. Om dagen finst det berre to kjønn, men om natta, då finst det mange fleire. Derfor har Babette fullt opp å gjere på nattskiftet i bordellet der ho jobbar saman med ein av romanens hovudpersonar, Özlem.
Özlem er resultat av incest mellom to halvsøsken, og mora måtte dra frå Tyrkia i skam. Ikkje på grunn av incesten, som familien greidde å halde skjult, men fordi ho kom i skade for å forbarme seg over ein grekar midt i ei bølgje av tyrkisk nasjonalisme, og det blei oppdaga. Özlem får berre brotstykke av denne historia ut av mor.
På sida
Alle dei sentrale personane i denne historia har hamna på sida av der dei skulle ha vore, dei er litt ute av vater. Men denne skeive vinklinga munnar ikkje ut i ein kritikk av dobbeltmoral og skjulte nattsider, tvert om prisar den før nemnte Babette den herlege gleda ved alt som må skje i løynd, og ho fnyser forakteleg over dei arrogante amerikanske homsefundamentalistane som absolutt skal ha folk ut av skåpet. Nei, det gjeld å ha respekt for det som skjer i det skjulte. Kva ho ville sagt om det Özlems mor opplevde då det skjulte kom opp i dagen, får vi ikkje vite.
I ”Ultramarin” får folk stort leve og døy med det dei måtte ha gøymt i skuffer og skåp og koffertar. Det gjer både dei og romanen melankolske og sanselege, noko som skaper ei heldig motvekt til det melodramatiske i handlinga. Av og til tek det heilt av: ”Livet er en væske som ustanselig strømmer ut av halsen på en geit”, hevdar far til Özlem.
Annleis
Det er i slike stunder ein opplever at romanar fortel ein noko ein aldri hadde tenkt på, og som ein ikkje utan vidare gjenkjenner, heller. ”Livet er en væske som ustanselig strømmer ut av halsen på en geit”? Nei. Ikkje for meg er det slik. Dette er ein roman der mykje er framandt, i språket, i måten å tenke på, i dei erfaringane folk gjer. Det gjer romanen krevande å lese- gjenkjenning er trass alt ein fantastisk motor. Men det gjev ei heilt særeigen glede å bli kjent med noko som er så annleis, ikkje minst når ein ser at det finst noko gjenkjenneleg i det framande også.
