Helle Helle har nemleg ei eineståande evne til å skape ei kjensle av at alt står på spel, utan at ho fortel det til oss.
Denne gongen skal vi til den danske byen Rødby, på 80-talet. Ungdommen lyttar på kassettar og lagar avtalar når dei står ansikt til ansikt. Dei kan la telefonen ringe ut, og leve uvitande om kven som var i andre enden. Ei namnlaus kvinne i 40-åra arbeider på parfymeri. Ho bur saman med dottera, som går på gymnaset. Det er truleg desse to som er «de». Ja, og ein ting til: Ho, altså mora, får ein diagnose: ho kjem til å døy i løpet av eitt års tid.
Evig presens mot tida som går
Denne diagnosen er jo dramatisk på ein heilt konkret måte, og såleis temmeleg utypisk i forfattarskapet. Men Helle let den berre liggje der som eit bakteppe for livet deira, som dei lever slik dei tydelegvis alltid har gjort: Dei flyttar rett som det er, dei ommøblerer stadig vekk, jenta rotar, mor ryddar, dei elskar kvarandre utan å fortelje det. Panikken og uroa kjem til syne gjennom uhemma latterkuler og gjennom tårer dei arbeider hardt for å få kontroll over, medan dei skramlar kraftig ved kjøkenbenken.
Krisa vert også understreka gjennom teksten, som er lagt konsekvent i presens, anten det er snakk om fortid eller notid. Det fører til merkelege setningar som «Det er i fjor». Framtida blir ikkje snakka om. I framtida ligg fortidsforma av verbet som ein trussel: Om ikkje lenge må jenta snakke om mora i fortid.
Kunsten å lese seg innover
Å få eit val av grammatikalsk tid til å fortelje historia, er eit uvanleg godt grep. Tida går liksom ikkje, noko som også vert understreka ved at første og siste scene er den same: Jenta går over jordene med eit blomkålhovud. Berre at på slutten veit vi lesarar kva som er i gang og blir djupt rørt. Og det utan at vi har vore under huda eller inne i sjela eller vore vitne til heftige scener.
Då eg første gong melde Helle Helle, det var i 2001, måtte eg lese romanen to gonger for å forstå at dette var noko anna enn berre ein roman der mykje kunne ha skjedd, men ingenting skjedde. Då eg omsider forstod at eg skulle lese nøye og dikte med, opna forfattarskapet seg. Vakre og gjennomarbeidde historier der menneske står overfor det overveldande livet. Faste ritual som oksesteik, ein stolen liten pause i døra, ein usagt avtale om å le heller enn å gråte skaper nødvendige rammer – så lenge det varer.
Passar for deg som
har sans for å fylle inn det som ikkje står forklart
veit å setje pris på ein gjennomarbeidd, velkomponert og vakker tekst
