Opium og folket

Vi er inne i ei indisk bølgje som har skylt mykje dramatikk og eksotisme inn i norske bokhyller, så mykje at eg av og til har hatt kjensla av at indiske forfattarar skrur opp safran- og sari-faktoren til glede for vestlege lesarar som meg sjølv, mens dei sper på med kastesystem og enkebrenning for å få fram gyset på våre vinterbleike ryggar. Ein ny, indisk roman vekkjer dermed litt motstridande kjensler må eg innrømme.

Begeistrar

Men etter å ha lese Et hav av valmuer er eg begeistra -eller forført- igjen, trass i full mobilisering av det kritiske apparatet. Dette er rett og slett ein pageturner til å bli klok av, og kva meir kan ein kreve?

Handlinga er lagt til 1830-talet, det vil seie til tida like før opiumskrigen mellom Kina og det britiske imperiet, der India som kjent var juvelen i krona og ei gullgruve for britiske opuimsfabrikkeigarar. Krisa nærmar seg, kinesarane vil ikkje lenger kjøpe varene i same mengd og til same pris som før, og dei vanskelege tidene får den britiske kapitalismen og det indiske kastesystemet til å gnisse mot kvarandre og male sund gamle tradisjonar og nye alliansar, for ikkje å snakke om enkeltpersonar som kjem i klemma.

I dette ureine farvatnet sjøset Ghosh det ombygde slaveskipet Ibis, som no skal frakte kontraktarbeidarar til plantasjar på Mauritius. Dette skipet blir ein verden i miniatyr, med britar, amerikanarar, ein kinesisk opiumsslave, ein fallen opiumsplantasjeeigar, ein religiøs fantast, ein tidlegare sjørøvar og naturlegvis folk frå diverse kastar og samfunnsgrupper.

Gjer litt for mykje av jobben

Ghosh overtyder som historieforteljar og intrigemakar, her er det underlege samantreff og elleville kjedereaksjonar i rikt mon. Men renninga i denne fargerike veven er heile tida den store historia: britisk imperialisme, overgangen frå jordbruk til opiumsdyrking, kastesystemet får utfalde seg med all sin rasjonalitet og absurditet, ulike folkegrupper får spele ut fordommar og overlevingsmekanismar.

Dette er ein forfattar som vil meir enn berre å fortelje ei god historie. Han kastar utrivelege handlingar og tenkemåtar rett i fleisen på både indiske og vestlege lesarar.

Skal eg kome med to små innvendingar, må den første vere at vi blir kjent med dei vi skal like frå innsida, og dei vi skal mislike berre frå utsida. Dermed blir det litt for enkelt å ta parti. Forfattaren gjer rett og slett for mykje av jobben før vi lesarar får sleppe til.

Indiske gloser

Den andre er ei overflod av indiske gloser og kaudervelsk språk som omsetjarane har gjenskapt med ord frå svært ulike norske dialektar. Eg er usikker på kor godt dette fungerer, og eg er likeeins usikker på kor nødvendig det er med alle dei indiske orda.

Dette er likevel små innvendingar mot eit på alle måtar stort verk, som skal bli endå større ettersom dette er første bok i ein trilogi. Eg gler meg allereie til bok nummer to.