Olive Kitteridge er eit fenomen, først observert i romanen «Olive Kitteridge»: Ei stor, klumpete kvinne med eit skarpt blikk og ei endå skarpare tunge som ho sjeldan tøymer. Ho er den typen som ikkje er ute etter å bli likt, og som ikkje blir det heller; eit trekk som både er skremmande, fascinerande. Og i tilfellet Olive: kjelde til mykje morskap.
Eg ber framleis på Olive-episodar som dukkar opp no og då, til dømes om naboen som hadde lært papegøyen sin til å seie «ære være Jesus» kvar gong nokon banna. Olive bannar ganske ofte og kommunikasjonen mellom den insisterande papegøyen og ei stadig meir irritabel – og bannande – Olive, er stor humor.
No er ei ny bok om Olive her, under tittelen «Olive, igjen». Ingen skal skulde den amerikanske forfattaren Elizabeth Strout for å ta det ut i titlane, men det som likevel går fram her, er at årets bok byggjer på den første. Slik er det. Ein ny lesar vil finne meining i «Olive, igjen», men det er all grunn til å køyre Olive frå starten.
Bite frå seg, men berre når det trengst
Olive er enke etter Henry, som ho hundsa i livet. Det angrar ho på. Sonen har flytta langt bort, og ho tek til å lure på om det kan ha noko med henne å gjere. Den pensjonerte matematikklæraren har god tid til ettertanke og ja, endåtil anger har blitt ein del av repertoaret. No og då stoggar ho seg sjølv før ho sender ut den drepande replikken.
Vi anar nye takter. Men endringane er ikkje større enn at den nye ektemannen hennar av og til spør om ho kan vere «litt mindre Olive». Og Olive får sagt imponerande mykje med ord som «Greit. Greit, greit».
Når sjokk og vantru-effekten no er dempa ned, kjem andre sider i romanuniverset tydelegare til syne. Vi ser korleis Olive blir meir sårbar etter kvart som ho vert eldre og meir hjelpelaus, og vi ser at ho hatar det.
Vi ser også korleis Henry blir meir og meir lik ein engel di lenger han har vore død. Olive ser det også, og trøystar ei døyande venninne: «Du kommer til å bli rene, skjære helgenen.»
Venninne? Ja, det er nemleg ikkje heilt sant, det eg skreiv innleiingsvis. Rett nok har Olive fiendar, men ho har også vener. Vener som set pris på at ho ikkje seier «god bedring» til døyande og som ikkje vik unna alt som kan vere sårande å høyre.
Smart og klokt om det uperfekte livet
Som i «Olive Kitteridge» er også «Olive, igjen» sett saman av 13 ulike historier om folk i ein småby i Maine. På ulike vis dukkar bysbarnet Olive inn i historiene. Dermed får ein sett henne frå mange ulike sider. Det fungerer utmerka, sjølv om ikkje alle 13 historiene er like fengslande.
Inni alle historiene ligg det ein bodskap, eg vil seie det så sterkt: Prøv å gløyme driten og ver god mot dei du er nær mens dei enno lever. Ta ein Kitteridge: Hald kjeft i tide. Andre kan vere utruleg irriterande, men likevel: Hald kjeft i tide. Om ein ikkje greier det, er det ingen skam å snu midt i ein setning.
Dette er ikkje revolusjonerande innsikter, men slik det er fletta inn i denne smarte romanen, framstår det som friskt og klokt. Og sidan Olive neppe kjem tilbake: Takk for følgjet, di gamle hurpe!
