Romanseriar er lumske saker. Anten liknar dei ei hengekøye der siste boka vippar opp mot kvalitetane frå opninga, som i Knausgårds «Min kamp». Eller – meir vanleg – kurva følgjer stø kurs nedover frå bok til bok, som i Anne B. Ragdes «Berlinerpoplene». Brutalt sagt må den vanskelege andreboka i ein serie løfte seg over den første for å finne nåde hjå lesaren.
«Byens spor II» manglar dette løftet. Boka er ikkje dårleg, slett ikkje, men ho står ikkje fram slik første bok i denne trilogien gjorde. Her er meir av det same: Reklamemannen Ewald er framleis død, enkefru Maj er framleis kasserar i Fagerborg Avdeling av Norges Røde Kors. Sonen Jesper og kameraten Jostein snublar seg vidare, no er dei komne i puberteten.
Snevre kvinneroller
Vi skriv 1956 og det sterkaste her, som i førsteboka, er kvinnene. I løpet av dei siste 60 åra har norske kvinner erobra eit handlingsrom som er dramatisk mykje større enn i året då Maj blei førti og Jesper sjekka si første dame.
At Maj går ut i yrkeslivet, ser mange på med stor skepsis. Ligg ho med sjefen for å heve julegratialet? Kan ei yrkesaktiv kvinne vere god mor? OK, problemstillingane er attkjennelege, men rommet er likevel dramatisk mykje større no. Trass alt.
Men kven er så dei «mange» som meiner noko om fru Maj? Jo, det er kollektivet av kvinner som frekventerer slaktarforretninga til Josteins foreldre, det er Røde Kors og det er sladrehankar av begge kjønn som glaner ut vindauga for å sjekke kva som skjer. At sladder spreidde seg raskt og effektivt før sosiale medium òg, blir her sannsynleggjort utover rimeleg tvil.
Og Røde Kors, som tappert arrangerer basarar og samlar inn pengar til verdige trengande: Dei kan vere temmeleg bornerte når den trengande ikkje er verdig nok, eller når kasseraren dreg på ferie med ein mann.
Språkleg skurr
Kvinnerollene er interessante, men lesaren får lite innblikk i einskildpersonane. Maj hadde fin ferie i utlandet, enkefru Vik forsikrar at ho er lykkeleg med den nye mannen sin, og så får det bli med det. Særleg Maj, hovudpersonen, hadde fortent å bli teikna med fleire nyansar.
Eit anna trekk er at den kjekke tonen frå Bristol no har smitta over på Jesper. Der passar han dårleg. Heller ikkje på 50-talet arva ungdommen sjargongen frå foreldregenerasjonen. Saman med blødmer og overdrivingar blir den til støy. Det er for mykje, det er feil plassert og det får ein til å sakne det som er utelate endå meir. Det skurrar.
Skurre gjer det også når ein gymnasiast skal lese Goethes «Vandringsmanns nattvise» i Hartvig Kirans gjendikting og presterer tre feil i den vesle teksten.
Det er å håpe at «Byens spor II» er ein mellometappe før Saabye Christensen knallar skikkeleg til att med tredje og siste roman i trilogien.
Passar for deg som:
- interesserer deg for 50-talet
Fleire meldingar frå NRK
Lars Saabye Christensen går opp gamle spor i romanen «Byens spor». Når han har valt å skrive etter formelen same, but different, er han i godt selskap.
Det er ikkje bra når dei sosialdemokratiske ideane okkuperer skallen til ein kar så fullstendig som her. Men forfattaren gir han nokre gode kort. Køyr debatt!
Trude Marstein byggjer stor litteratur med bitte små byggjeklossar: ein liten geip, eit solbrunt lår, eit marmorkakestykke, eit hugskott. Kva er det som gjer at vi lesarar gong på gong blir forført av slikt?
