Den klassiske musikktradisjonen består av eit mylder av komponistar. «Klassisk for dummies» presenterer fem komponistar som stod for heilt unike musikalske bragder, med kommentarar frå NRK sin klassiskekspert Ragnhild Veire.
Henta inspirasjon frå norskekysten
Det var lite som var enkelt for Richard Wagner (1813-1883) – han var usikker på kven som var faren hans, han flytta stadig rundt i Europa på flukt frå mislukka revolusjon eller gjeldsfengsel og hadde eit nokså komplisert kjærleiksliv. Likevel skulle han verte ein av dei mest nyskapande kunstnarane gjennom tidene.
Inspirert av Beethoven sin niande symfoni, der han har med kor, meinte Wagner at den reine instrumentalmusikken hadde utspelt si rolle, og ville med ei ny operaform samle alle kunstformer i eit Gesamtkunstwerk; litteratur, musikk, malarkunst, teater og dans.
Ein tidleg suksess var operaen «Den flygande hollender», mellom anna inspirert av ein storm han opplevde utanfor norskekysten. Wagner skreiv i all hovudsak opera, og ein serie suksessar på 1840- og 1850-talet toppa seg med fullføringa av operatetralogien Niebelungenringen i 1874.
Høyr byrjinga av operaen «Den flygande hollender»:
(Spelt av New York-filharmonien, dirigert av Giuseppe Sinopoli)
Musikalsk representerer han seinromantikken (ca. 1850–1910), og den viktigaste milepælen var forspelet til operaen Tristan og Isolde (1859), der han opnar døra på gløtt mot atonal musikk, med dissonans-akkordar som ikkje blir forløyste slik det hadde vore vanleg til då.
Høyr Tristan og Isolde-forspelet:
(Spelt av Oslo-Filharmonien, dirigert av Mariss Jansons)
– Ein kan blil heilt oppslukt av hans sære historier
– Wagner sin musikk er kjenneteikna av å vere grensesprengande, seier Ragnhild Veire.
– Kva for andre komponistar er det som greier å fordreie tidsfølelsen og forføre oss med erotiske og storslagne klangar gjennom fem timers operaer – utan at vi føler oss lurt etterpå? Berre fortumla og berika? Når han attpåtil greier det utan å lesse på med stadig nye temaer og harmoniar, men spinn rundt nokre få harmoniske idear i timevis – då har vi med eit musikkdramatisk geni å gjere.
– Faren ved Wagner sin musikk er at ein kan miste seg sjølv, og bli heilt oppslukt av hans nokså sære historier om heilage gralar, elskande som oppstår frå dei døde, norrøne urfolk og magiske ringar.
– Å gå ut i dagslyset etter ein Wagner-opera er nesten litt flaut, for inne i mørkets operasal har han fått oss til å gløyme kvardagslege trivialitetar og til å sveve på bølgjer av suggererande kjærleiksklangar i timevis, som om det var det livet dreide seg om. Det fascinerande er at det kanskje er den gale, rare komponisten som eigentleg har rett.
Høyr Valkyrierittet frå operaen «Valkyrien» i Niebelungenringen:
(Spelt av Oslo-Filharmonien, dirigert av Mariss Jansons)
Annan musikk å søkje opp av Wagner:
Annan musikk å søkje opp frå seinromantikken:
