Stadig fleire filmar blir teater

Pedro Almodóvars «Alt om min mor», Milos Formans «Gjøkeredet», og Lars von Triers «Breaking the waves» og «Dogville», har alle ein ting til felles - dei har flytta seg frå kinolerretet til teaterscena.

No skal også «Rainman» bli teater i Danmark, medan det norske Nationaltheatret tek tar sats etter Ingmar Bergman og jobbar med ein sceneversjon av «Fanny og Alexander».

Pål Giørtz er generalsekretær i Dramatikerforbundet, og har registrert at stadig fleire historier no flyttar seg frå filmrullar til levande skodespel.

- Voneleg betyr det at det har blitt nærare kontakt mellom film og teater. At ein ser til kvarandre, og ser kva som er godt på begge sider.

Utfordring å få med alt

Kjetil Bang-Hansen er regissør for den norske sceneoppsetjinga av «Fanny og Alexander».

Han fortel at den største utfordringa er å få på plass alt som skjer i eit fleire timar langt filmdrama, fylt av tragedie og komedie, og ein vrimmel av det han beskriv som skarpt teikna personar.

- Det blir sjølvsagt ein tettleik og nærleik. Kanskje ikkje fullt så mange vakre, langsame panoreringar over rennande takrenner og skjønne marmorstatuer som dreier rundt. Men vi går i staden tettare inn på personane og på publikum.

- Teit med eksplosjonar

Filmmanusforfattar Axel Hellstenius, som mellom anna står bak «Elling»-filmane, trur ikje det er noko problem å flytte film til teater - så lenge ein kan handtverket på begge områder.

- Det er klart at bilkøyring, eksplosjonar og skyting blir borte. Det funkar fint på film, men det blir berre teit på scena.

Hellstenius meiner at gode grunnhistorier og sterke karakterar klarer overgangen godt, og at teaterstykka tåler tidens tann betre enn filmane.

Han skulle gjerne sett sin eigen debutfilm, «Døden på Oslo S», i ein teaterversjon.

- Når du ser den filmen no, er det ein gamal film. Alle har budbilsveis, og ingen snakkar i mobiltelefon - det er liksom gamledagar. Men historia er tidlaus.

Teater kan aktualisere på nytt

Populariteten til teaterversjonen av «Elling» er eit god eksempel, meiner Hellstenius.

- Elling lever eit mykje heftigare liv på verdas teaterscener enn på film. Forestillinga går i Tyskland, og skal snart til Sydney og Seoul i Korea. Den får eit nytt liv kvar gong nye skodespelarar tolkar rollene, og desse vil då ta den opp i tida.

Men Pål Giørtz i Dramatikerforbundet trur det finst grenser for kva som let seg overføre.

- Det er forskjellige uttrykksformer med forskjellige verkemiddel. Utfordringane ligg i at ein syner publikummet eit materiale dei kanskje har eit sterkt forhold til. Dei kan fort forvente å få servert det dei har sett før.