Seier nei til kvinneprestar – får likevel halde fram som sokneprest – NRK Møre og Romsdal

Hopp til innhold

NRKMøre og Romsdal blei felt i pressens faglige utvalg (PFU) 26.10.2022 for denne artikkelen.

Les kjennelsen her.

I ein tidlegare versjon av artikkelen var det brukt ein lenketittel der det sto at Benjamin Anda nektar å samarbeide med kvinneprestar. I ettertid er dette endra til "Seier nei til kvinneprestar". I første publisering stod det også at han fortalte til Sunnmørsposten om synet sitt. Dette er endra til at avisa omtalte synet hans.

Det har vekt reaksjonar i lokalmiljøet etter at Sunnmørsposten sist omtalte at soknepresten på Sunnmøre seier nei til kvinneprestar.

– Det har for meg ikkje vore viktig å framheve det, vi tenkjer jo ulikt om ting både i politikk og teologi, og då har eg hamna på den sida som blir kalla konservativ, sa han til avisa i helga.

Men uttalen har blitt lagt merke til både blant kyrkjegjengarar og sambygdingar.

Dei andre tilsette nektar å stå bak

No går kollegaene til presten ut på Facebook. I ein post som blei publisert i ettermiddag presiserer dei at fleirtalet i staben ikkje står bak synspunktet om nei til kvinneprestar.

Presiseringa blir lagt ut som følgje av at dei tilsette på kontoret har fått negative tilbakemeldingar.

– Folk er opptrekt over at prestar i vår tid har dette synet. Vi går ut på Facebook for at dei tilsette hos oss skal få nyansere bildet, seier kyrkjeverje Turid Urkedal Valderhaug.

Ei av dei tilsette er sjølv kvinne og prest, og ønskjer ikkje å kommentere saka.

– Skaper dårleg stemning

Den norske kyrkja har gang på gang slått fast at mannlege prestar ikkje kan nekte å samarbeide med kvinneprestar.

Leiaren i presteforeininga lokalt, Anders Barstad, har tidlegare kritisert biskopane for å lukke auga for prestar som framleis nektar å samarbeide. No tek han for gitt at biskopen i Møre følgjer opp saka.

– Det skaper ei dårleg stemning i fellesskapet når folk definerer seg slik at dei ikkje kan samarbeide med andre.

– Men burde det ikkje vere plass i kyrkja for å hevde slike standpunkt?

– Jau, det bør absolutt vere rom for andre synspunkt, men når det er spørsmål som gjeld arbeidsmiljøet, kviler det eit stort ansvar på vedkomande for at det ikkje skal gå utover andre, seier Barstad.

Fleire kvinnelege prestekollegaer

Rogalendingen Benjamin Anda har vore sokneprest i Giske sidan januar 2020. Han vil ikkje kommentere saka overfor NRK. I ei tekstmelding skriv han at han ønskjer ro og fred om sine ståstader – for lokalmiljøet si skuld.

– At journalistar ønskjer konflikt får stå for deira rekning, skriv han.

Han ønskjer ikkje å svare på spørsmålet om han trur det kontroversielle standpunktet hans får konsekvens for arbeidet hans som sokneprest.

I ein alder av 28 år kan han framleis ha over 40 år framfor seg som sokneprest i ei kyrkje som seier at det ikkje er lov å nekte å samarbeide med kvinner.

– Får ingen konsekvens

NRK har bedt om ein kommentar frå biskopen i Møre etter at Sunnmørsposten skreiv at soknepresten i Giske seier nei til kvinnelege prestar. Ingeborg Midttømme er sjukmeld, og fungerande biskop Olav Gading seier uttalen ikkje får konsekvensar for Anda.

– Avisartikkelen gir ikkje grunnlag for nokon reaksjon frå arbeidsgjevar, seier Gading.

– Men ein annan prest fekk sparken etter å ha uttale det samme standpunktet i fjor - er ikkje dette forskjellsbehandling?

– Det kan eg ikkje svare på. Biskop Ingeborg Midttømme har samtalar med Anda, og dei kjenner eg ikkje innhaldet i. Men dette får altså ingen konsekvensar for han.

– Men er dette uproblematisk når han sjølv arbeider i eit kvinnekollegium?

– Uproblematisk er det nok ikkje, men biskopen har ikkje trekt den konklusjonen at dette skal få konsekvensar for han.

– Burde ikkje ho det?

– Nei.

Dette svarar biskopane

I november 2021 stilte vi alle dei 12 biskopane sju spørsmål:

Kor mange prestar anslår du at det er ditt bispedømme som ikkje ønskjer å gjere teneste saman med kvinner?
Kva gjer biskopen for å vere sikker på at desse (eventuelt) faktisk og praktisk samarbeider med kvinner og rettar seg etter vedtaket i fjor haust?
Dersom ein mannleg prest framleis held fast på at han ikkje kan tenestegjere ilag med ei kvinne, kan han då framleis vere vanleg prest i ditt bispedømme?
Kjenner du til om det er nokon som har mist jobben, sagt opp eller endra syn som følgje av vedtaket i fjor haust, som sidestilte kvinner og menn?
Vi kjenner til at lokale prestar på Sunnmøre fortel at dei «ordnar vaktlistene» slik at kvinneprest-motstandarane «slepp» å arbeide med kvinner. Kjenner biskopen til at det skjer i ditt bispedømme?
Kva synest du om ein slik praksis?
Vil du gjere noko for å kome dette fenomenet til livs?

Bjørgvin bispedømme, biskop Halvor Nordhaug:

1. Så vidt eg veit er det tre.

2. Eg har hatt samtalar med dei om dette, og argumentert for å følgje vedtaket, men eg kan ikkje tvinge nokon.

3. Vi tilset ingen som ikkje vil ha full tenestefellesskap med kvinner. Den som allereie var tilsett før vedtaket i fjor haust, får halde fram som prest. Men eg seier at dei må utebli frå ei gudsteneste der dei elles ville ha reservert seg mot å ta imot nattverd frå ei kvinne.

4. Nei.

5. Nei.

6. Det ville ikkje bli akseptert.

7. Det er ikkje aktuelt tema i Bjørgvin (sjå spørsmål 5).

Nord-Hålogaland bispedømme, fung. biskop Stig Lægdene:

1. Anslagsvis 2-3, men det kan også gjelde vikarar som det er utstrekt bruk av her i Nord-Hålogaland.

2. Eg antar dei det gjeld er bedne om å ta det opp med biskopen.

3. Det veit eg ikkje, men eg vil tru at dei ikkje blir tatt ut av teneste.

4. Nei

5. Det veit eg ikkje.

6. Dersom vaktlistene blir endra for å vere tilpassa kvinneprest-motstandarar er det ukollegialt og ein praksis som legitimerer diskriminering av kvinner.

7. Dersom eg hadde vore biskop ville eg avslutta ein slik type praksis. Eg ville også tatt initiativ til at Kyrkjemøtet lagde reglar som gjorde at komande prestar som ønskte ordninasjon, men som ikkje ville samarbeide med kvinner, ikkje fekk ordninasjon. Slike reglar har Den svenske kyrkja hatt lenge.

Borg bispedømme, biskop Atle Sommerfeldt:

– Eg utelukkar ikkje at nokre prestar kan vere motstandarar av kvinner i presteteneste. Men eg er ikkje kjend med at nokre no eller i mi tid har reservert seg mot å delta i gudstenester og nattverdsfeiring med kvinnelege prestar, eller å akseptere kvinner som pastorale leiarar.

Møre bispedømme, fung. biskop Olav Gading:

1. Eg veit ikkje om dette no gjeld prestar i Møre bispedømme.

2. Eg er kjent med at biskopen har hatt samtalar med aktuelle prestar om dette i løpet av det siste året.

3. Dette er det ikkje lenger rom for. Bispemøtet sitt vedtak frå oktober 2020 gjelder fullt ut i Møre bispedømme.

4. Ingen har mist jobben, og eg kjenner ikkje til at nokon har sagt opp på grunn av dette. Eg veit ikkje om nokon har skifta syn på kvinneleg presteteneste, men eg har sett endra praksis.

5. Eg har høyrt at dette har skjedd tidlegare. Eg har ikkje kunnskap om at det skjer no.

6. Det er ikkje rom for dette.

7. Biskopen har hatt samtalar med aktuelle prestar om dette i løpet av det siste året.

Stavanger bispedømme, biskop Anne Lise Ådnøy:

– Hos oss må mannlege prestar kunna samarbeida med kvinnelege prestar. (Ønskjer ikkje svare på spørsmåla)

Agder og Telemark bispedømme, biskop Stein Reinertsen på ferie.

E-post frå bispedømmekontoret:

– Utfrå det vi kjenner til på bispedømmekontoret er det ingen prester i vårt bispedømme som reserverer seg mot å tenestegjere saman med kvinnelege prestar. Vi kjenner heller ikkje til at nokon har slutta på grunn av dette.

Sør-Hålogaland bispedømme, biskop Ann-Helen Fjeldstad Jusnes:

1. Eg kjenner ikkje til nokon i Sør-Hålogaland.

2. Ikkje aktuelt i Sør-Hålogaland.

3. Dersom han ikkje kan rette seg etter dei ordningar som gjeld for presteteneste i Den norske kyrkje, er det ikkje mogeleg.

4. Nei.

5. Nei.

6. I Sør-Hålogaland er det ikkje på nokon måte akseptabelt for ein mannleg prest å nekte å samarbeide med ein kvinneleg prest, og han må følgje det rammeverket som gjeld. Vi kan heller ikkje ha lokale ordningar som undergrev dette.

7. Ja, vere tydeleg ved tilsetjingar, både faste og i vikariat, på det regelverket som gjeld i Den norske kyrkje. Det vil vere heilt uråd for meg å vere med å tilsetje ein prest som ikkje kan akseptere meg som biskop og kan samarbeide med meg på alle område, fordi eg er kvinne. Dette gjeld naturlegvis overfor alle kvinnelege prestar. Eg har avvist ein potensiell vikar på det grunnlaget.

Hamar bispedømme, biskop Solveig Fiske:

1. Ingen.

2. Ikkje aktuelt.

3. Nei, det ville ikkje vore aktuelt.

4. Nei.

5. Nei.

6. Det er ein praksis som er uhaldbar ved at den aksepterer ein dobbeltmoral i kyrkjekvardagen. Eg tenkjer at det er å strekkja arbeidsplanlegginga for langt i tilrettelegging og er ikkje i tråd med Bispedømme sitt vedtak om at det ikkje finst reservasjonsrett inn mot samarbeid med kvinner i presteteneste.

7. Ja, her må det skapast ein felles kultur og forankrast i kollegafellesskapet at ein kan meine kva ein vil, men ikkje ha ulik praksis.

Nidaros bispedømme, biskop Herborg Finnset:

1. Det er ingen av prestane i Nidaros som ikkje ønskjer å gjere teneste saman med kvinner. Ved nytilsettingar er spørsmålet om kollegafellesskap og samarbeid tema på alle intervju. Ein som ikkje kan ha gudstenestefellesskap med sine kollegaer, vil ikkje bli tilsett i Nidaros.

4. Ingen kjende, men etter vedtaket i Bispemøtet i fjor haust har vi hatt eit internt fokus på våre eigne rutinar ved tilsetjingar.

5., 6. og 7.: Ikkje aktuelle.

Tunsberg bispedømme, biskop Jan Otto Myrseth:

1. Ingen.

2. Ikkje aktuell problemstilling.

3. Ikkje aktuell problemstilling. Det har er ikkje aktuelt å tilsette prestar som ikkje kan samarbeide med alle sine kollegaer.

4. Nei.

5. Nei.

6. Eg står fast på Bispemøtet sitt vedtak om at alle prestar må kunne samarbeide med alle sine kollegaer.

7. Ikkje aktuell problemstilling i Tunsberg.

Oslo bispedømme, fung. biskop Anne-May Grasaas:

– Det er ingen mannlege prestar i Oslo bispedømme som reserverer seg mot samarbeid med kvinnelege prestar. Dei andre spørsmåla er difor ikkje relevante for Oslos biskop.

Svar frå preses Olav Fykse Tveit, leiaren for Bispemøtet:

1. Det føreligg ikkje ei samla oversikt over dette, men kvar biskop har god kjennskap til prestar i eige bispedømme.

2. Vi tek det opp jamnleg i fellesskap, og kvar biskop følgjer dette opp i sitt bispedømme. Det er oppnemnt ei koordineringsgruppe for likestilling. Verneombod og tillitsvalgde er også aktivt med i arbeidet for likestilling, mangfald og inkludering.

3. Vedtaket i Bispemøtet i fjor haust slår fast at ein slik reservasjon ikkje er ein rett ein har som prest i Den norske kyrkja.

4. Nei.

5. Eg har ikkje kjennskap til konkrete døme på det. Men i biskopen i kvart bispedømme må ta opp slike konkrete spørsmål dersom dei kjem opp.

6. Alle prestar må samarbeide med kvarandre. Vedtaket i Bispemøtet er eit klart uttrykk for at ein vil bort frå ein slik praksis.

7. Det er eint stadig pågåande arbeid for likestilling og for å skape gode arbeidstilhøve for alle tilsette i kyrkja.

Slik argumenterer dei for og imot kvinnelege prestar

Dei som argumenterer imot at kvinner kan vere prestar, grunngir det gjerne med tekstar frå Bibelen. Her er nokre av dei sentrale bibelversa:

«Eg tillèt ikkje ei kvinne å undervisa eller bestemma over mannen; ho skal vera stille» (1. Tim.2,12)
«...han må vera mann til éi kvinne...» (1. Tim. 3,2)
«Liksom i alle forsamlingar av dei heilage skal kvinnene teia når forsamlinga kjem saman. Dei har ikkje lov til å tala; dei skal underordna seg, som òg lova seier. Men er det noko dei vil læra, så lat dei spørja mennene sine heime. For det sømer seg ikkje for ei kvinne å tala i forsamlinga.» (1. Kor. 14,33)
Det blir gjerne også vist til at Jesus sjølv plukka ut 12 menn som disiplar, ingen kvinner.

Dei som argumenterer for kvinnelege prestar, seier gjerne at dei aktuelle bibeltekstane ikkje kan lesast bokstavleg no til dags og må tolkast inn i den samanhengen dei blei sagt. Frå denne sida blir det gjerne også argumentert med at motstand mot kvinnelege prestar strir med Bibelen sin samla bodskap om kvinner.