Vil revidere lov: – Har fått konsekvensar ho ikkje burde fått

Då Stortinget vedtok ei ny lov for valdserstatning for snart eitt år sidan, følgde det med mange store endringar.

Fleire av dei har blitt sterkt kritiserte frå ulike hald.

Nokre parti ville sende lova tilbake til regjeringa, men til slutt var det berre Raudt som stemte mot endringa.

No opnar fleire parti opp for å endre ho:

– Lovendringa har tydelegvis fått konsekvensar ho ikkje burde fått, seier justispolitisk talsperson for KrF, Kjell Ingolf Ropstad, til NRK.

Også Høgre meiner ein bør sjå på lova på nytt. Venstre, SV og MDG meiner lova bør bli revidert.

«Ei varsla krise»

NRK har skrive fleire saker om lovendringa, som har fått sterk kritikk frå fornærma, bistandsadvokatar og interesseorganisasjonar.

Mykje av kritikken kom allereie i høyringssvara.

Under kan du lese utdrag frå nokre av dei:

– Dette kan jo ikkje kome som eit sjokk på regjeringa. Alt me ser no, vart varsla av fleire aktørar i høyringssvara. Dette er vilja politikk, meiner Andreas Unneland.

Unneland er justispolitisk talsperson for SV. Han meiner dette er «ei varsla krise».

Kjell Ingolf Ropstad seier rettane til offer som er utsette for vald ikkje skal bli «svekte på denne måten».

– Det er grufullt å høyre om situasjonen og korleis ho er blitt. Eg meiner me må gjere endringar i lova.

Utilsikta konsekvensar

Justispolitisk talsperson for Høgre, Ingunn Foss, seier til NRK at det var brei einigheit i Stortinget om at lova måtte bli endra.

Det var hennar parti, saman med KrF og Frp, som fremma forslaget om endring då dei var i regjering.

– Hovudmålet var at valdsutøvaren skulle bli heldt ansvarleg for sine handlingar og at utbetalinga av erstatning skulle bli meir effektiv.

Ho seier at partiet var tydelege på at lova skulle bli evaluert etter at ho vart sett i kraft.

No meiner Foss at lova bør bli sett på igjen:

– Det høyrest ut for meg som det er konsekvensar av lova som ikkje var tilsikta. Eg tenkjer absolutt det er grunnlag for å sjå på dette igjen og ta ei vurdering på om det er sånn me ynskjer å ha det.

– Snevre reglar og lite skjønn

Kjell Ingolf Ropstad i KrF seier dei støtta lovforslaget i trua på at ei endring ville føre til ein meir effektiv prosess.

– Erfaringane og konsekvensane som har oppstått i praksis, viser at me må rydde opp, seier han no.

Ropstad seier at resultatet av lovendringa ikkje «samsvarar med det dei forventa».

Han peiker spesifikt på fleire punkt:

• Dei som ikkje får tilkjent erstatning i ei rettssak, må søke erstatning åleine, utan hjelp frå bistandsadvokat
• Endringar i fristane for å sende inn kravskjema eller søknad om erstatning
• Påstått valdsutøvar kan søke innsyn i dokumenta ein leverer med ein søknad på eit tidlegare tidspunkt

– Me må ta omsyn til at dette er menneske som kan vere i ein tilstand kor det er vanskeleg å prosessere kva dei har opplevd, seier Ropstad, og held fram:

– I ein slik situasjon er ein ikkje nødvendigvis oppteken av snevre reglar og juss med lite skjønn.

Ville sende lova tilbake

SV ynskja først og fremst å sende heile lova tilbake til Justis- og beredskapsdepartementet for ny behandling.

Venstre og MDG ville det same, men dei fekk ikkje gjennomslag.

Dei enda då med å stemme på dei endringsforslaga fremma av nokre av partia, seier Unneland.

Med endringa vart lova betre, samanlikna med det fyrste forslaget frå Solberg-regjeringa, meiner han.

Likevel, no som lova har fått verke i snart eitt år, opnar Unneland og SV for endring:

– Me hadde ei historisk moglegheit til å lage ei lov som kunne styrka rettane og vernet til ofre for vald. Så har me enda opp med eit system som er alt for dårleg, seier Unneland.

Mehl: – For tidleg

Fleire parti på Stortinget er einige om at lova ikkje fungerer godt nok.

– Lova var ikkje god nok. Endringane som vart gjort var heller ikkje gode nok, seier Tobias Lund i Raudt, det einaste partiet som stemte mot endringa.

– Me vil støtte at Stortinget tek initiativ til å betre ordninga, om ikkje regjeringa tek tak i dette sjølv, seier stortingsrepresentant Rasmus Hansson frå MDG.

Partiet sit ikkje i justiskomiteen og kunne difor ikkje ta del i arbeidet med lova.

Ingvild Wetrhus Thorsvik (V) seier ho og partiet hadde fleire innvendingar mot lovendringa då ho vart behandla.

Ho skriv i ein e-post til NRK at lova har fått mange uheldige konsekvensar for menneske utsette for vald.

– Me meiner at lova bør verte evaluert, med sikte på revidering, seier Thorsvik.

I november spurte ho om justisminister Emilie Enger Mehl (Sp) ville opne for å evaluere korleis lova fungerer.

– Ho svarte, ikkje overraskande, at det er for tidleg å evaluere lova, seier Thorsvik.

NRK har lagt fram for justisdepartementet at seks av ni parti på Stortinget meiner tida er inne for å gjere noko med lova.

Dei hadde ikkje høve til å svare.

Mehl har tidlegare sagt til NRK at alle som vert utsette for vald eller overgrep gjer inntrykk på ho, men at det er for tidleg å trekke konklusjonar om dei generelle erfaringane med lova, etter berre ti månader.

– Skal vere meir automatikk

Mehl er ikkje åleine om å meine at tida for evaluering eller endring ikkje er moden.

Hadia Tajik, medlem av justiskomiteen for Arbeidarpartiet, seier at målet med endringa var eit tydelegare lovverk, kortare behandlingstid og å ta vare på rettstryggleiken til dei utsette betre.

Det same svarar justispolitisk talsperson for Senterpartiet, Ivar B. Prestbakmo, som også skriv i ein e-post:

– Til dømes skal utbetaling av erstatning gå raskare, og det skal vere meir automatikk i desse prosessane.

– No skal utbetaling gå raskare, og det skal vere meir automatikk rundt desse prosessane, skriv Tajik, i ein annan e-post.

Dei er begge einige om at det alltid er lurt med vurderingar av lover med jamne mellomrom.

Tor André Johnsen, justispolitisk talsperson for Frp, seier det er for tidleg å snakke om endring av lova på «bakgrunn av enkeltoppslag i media, med relativt tendensiøse vinklingar, etter så kort tid».

– Men om den nye lova har utilsikta konsekvensar, er det noko Frp har interesse av å rette opp, seier Johnsen.