Hopp til innhold

Stáhta duođašteaddji: – Sápmelaččat eai leat koloniserejuvvon

Oulu universitehta doseanta lea Ruoŧa stáhta duođašteaddjin Váhčira diggerievttis, ja son suhttada sápmelaččaid go čuoččuha ahte sámi historjá lea botnjojuvvon.

Den finske historikeren Matti Enbuske mener at samene ikke er blitt kolonisert.

GEAHČA VIDEO: Ruoŧa stáhta duođašteaddji Matti Enbuske suhttada sápmelaččaid, go lohká sámi historjjá botnjojuvvon.

– Ovdamearkka dihtii historjá, sámi historjá, gehččo dušše kolonismma vuođul dego kolonismma teoriijat livčče deháleammos ja dat geahččalit heivehit dáid jurdagiid sápmelaččaide, lohká historihkkár Matti Enbuske.

Enbuske lei árabuš dán vahkus Ruoŧa stáhta duođašteaddjin Girjása dikkis.

Dikkis son čilgii ahte buot sápmelaš dutkit leat botnjamin historjjáčilgehusa nu, ahte Sápmi lea koloniserejuvvon. Son čilgii rievtti ovddas, ahte stáhtat leat baicce bajásgeassán sámiid sihke kultuvrralaččat, oahpahusa bealis ja maid kristtalašvuođain.

Matti Enbuske oaivvilda Ruoŧŧa lea addán olu ovdamuniid sámiide, dego geahpedan vearuid ja veahkehan ealáhusain ja áidna man birra lea dutkojuvvon leat koloniserenteoriijaid bokte.

Enbuske maid šiittii diggerievtti duopmára ovddas, ahte girku livččii bággen olbmuid kristtalašvuhtii.

Suhttada sápmelaččaid

Girjása čearu ságadoalli, Mats Berg, ii báljo jáhkkán maid gulai go gulai maid stáhta duođašteaddji dajai dikkis.

– Dovddan iežan dievvasit dulbmojuvvon, dasá ii gávdno iežá sátni, dulbmojuvvon, dadjá Mats Berg SR Sameradion & SVT Sámi neahttasiidui.

Son ii ádde mo oppanassiige lea vejolaš ovddidit dákkár čuoččuhusaid.

– Lea ipmirmeahttun go dakkár oainnuid ovddidit ja go vel hilgut ahte sámit leat bággejuvvon risttalašvuhtii, de gal measta lávkejedjen olggos riektelanjas, muitala Mats Berg.

Girjás-áššis lea Girjás čearru dikkis Ruoŧa stáhta vuostá. Dás lea sáhka ahte geas leat vuoigatvuođat mearridit bivddus ja guolástusas čearu eatnamiin.

Gula maid NRK Sámi kommentáhtor Magne Ove Varsi dadjá:

Kommentator Magne Ove Varsi kommer med en analyse av Girjasrettssaken.

GEAHČA VIDEO: NRK Sámi kommentáhtor jearahallui ievttá Davveriikkalaš TV-ođđasiin. Jearahallin lea Sara Kristine Eira.

Korte nyheter

  • Nubbi guovža bahččon Finnmárkkus

    Les på norsk.

    Gaskavahko eahkeda bahčui nubbi guovža Finnmárkkus. Eanat lei árabut beaivet mannan ealu sisa Ruovdevuonbađas Mátta-Várjjagis, guottetáiggis. Boazodoallit vigge gevret guovžža eret, muhto das ii lean ávki.

    – Sii nagodedje gevret guovžža 10 km eret ealus, muhto guovža jorgalii ja manai fas ealu sisa, lohká Stáhta luonddubearráigeahčču boraspireossodaga seniorráđđeaddi, Pär Nilsen NRK:i.

    Nilsen dadjá boazoeaiggát ja Stáhta luonddubearráigeahčus lei gulahallan Birasdirektoráhtan beaivvi miel.

    Go guovža jorggihii ealu guvlui fas, de ožžo báhčinlobi.

    – Ohcan manai njálmmálaččat, ja báhčinlohpi addui čálalaččat, dadjá Nilsen.

    Dá lea nubbi guovža mii Finnmárkkus bahčču dán vahko. Gaskavahko iđida bahččui guovža Porsáŋggus.

    Bjørn skutt i Jarfjord i Sør-Varanger 8. mai 2024.
    Foto: Statens naturoppsyn/Miljødirektoratet
  • Nok en bjørn skutt i Finnmark

    Onsdag kveld ble ytterligere en bjørn skutt i Finnmark. En hannbjørn hadde tidligere på dagen gått inn i en reinflokk i Jarfjord i Sør-Varanger. Bjørnen ble forsøkt jaget bort av reindriverne, men forsøket var nytteløst.

    – De prøvde å jage bjørnen bort på en distanse på ti kilometer. Men bjørnen snudde, og gikk på nytt inn i reinflokken, sier seniorrådgiver i rovviltseksjonen til Statens naturoppsyn, Pär Nilsen, til NRK.

    Det var kalving i reinflokken. Nilsen sier reineier og Statens naturoppsyn hadde dialog med Miljødirektoratet igjennom dagen.

    Det var da bjørnen på nytt gikk inn i reinflokken at Miljødirektoratet ga fellingstillatelse for bjørnen.

    – Søknaden ble gitt muntlig, mens fellingstillatelsen ble gitt skriftlig, sier Nilsen.

    Dette var den andre bjørnen som ble felt i Finnmark denne uka. Onsdag morgen ble en bjørn skutt i Porsanger.

    Onsdag morgen ble en bjørn felt i Porsanger i Finnmark. Den ble skutt etter at Miljødirektøratet innvilget fellingstillatese etter en søknad fra flere reinbeitedistrikt og beitelag.

    Bjørn skutt i Jarfjord i Sør-Varanger 8. mai 2024.
    Foto: Statens naturoppsyn/Miljødirektoratet
  • Kvalifiserte seg til UKMs landsfestival med duodjeutstilling

    Loga sámegillii.

    Anna Kalvåg og Isak Øvrevoll har kvalifisert seg til å delta på UKMs landsfestival med hver sin duodjeutstilling.

    Det skriver Hamarøy kulturskole på sine sider. I alt fire elever fra Hamarøy kulturskole har kvalifisert seg til landsfestivalen.

    Ingebjørg Jakobsen ja Julia Paulsen kvalifiserte seg til Bodø med sin egneskrevne låt «Glømte ting».

    – Vi gratulerer stort, og er veldig stolt av dere, skriver kulturskolen.

    Landsfestivalen arrangeres i Bodø 21.-25. juni, og hele 500 ungdommer har alle gått videre fra sine fylkesfestivaler og møtes i Bodø i juni.

    UKM fylkesmønstring, Isak Øvrevoll, Anna Kalvåg
    Foto: Elena Junie Paulsen / NRK