Hopp til innhold

Riikaráját hehttehussan

Karlsøyfestiválas Gálsas lei odne seminára mas lei fáddán ráját ja makkár hástalusaid dat buktet olbmuide máilmmis.

Ánde Somby

MUITALII RÁJÁID BIRRA SÁMIS: Tromssa universitehta vuosttašamanueansa Ánde Somby.

Foto: Inga Renate Buljo / NRK Sápmi

Dán vahkku lea Gálsas davvi-Romssas Karlsøyfestivalen, ja odne lávvordaga lei festivála váldosemáinára «NO BORDERS – INGEN GRENSER – EI RÁJÁT». Dán seminára bokte áigu festivála čalmmustahttit máilmmi báhtareddjiid dili, ja suokkardit manne ráját leat nugo leat odne.

Álggahii seminára

Tromssa universitehta vuosttašamanueansa Ánde Somby álggahii seminára ja muitalii mo sámiid áddejupmi rájáide lea leamašan árbevirolaččat, mo dat lea dál ja mo dat berrešii leat boahttevuođas.

Mii, sápmelaččat, leat okta álbmot. Eat dađi unnit, eat dađi eanet go eará álbmogat. Riikaid ráját eai galgga háddjet min

Sámekonferánsa cealkámuš 1956

– Sámekonferánsa 1956:as celkkii dán buoremusat. Midjiide lea nu dáhpahuvván historjjálaččat ahte mii leimmet dáppe ovddemus, ja de bohte riikaráját ja juogadedje min eatnama. Dat buvttii midjiide máŋggalágan roasu, dadjá Somby.

Ráját váddudit gulahallama

Nášunálastáhtaid ásaheapmi sápmái dagahii ahte sápmelaččat orrot dál njealji iešguđet nášunálastáhtas. Somby muitalii guldaleaddjiide mo dát lea sámiide čuohcan. Earet eará namuhii son movt rájáid gidden váikkuhii boazodollui ja sogaid oktavuhtii.

– Nugo dál eallit de ohppet soapmásat suomagiela, earát fas ruoŧagiela, dárogiela ja ruoššagiela. Dát buktá hástalusaid min gulahallamii. Muhto mii leat muhttun muddui maid nagodan sihkkástit dáid rájáid. Mis lea buorre sámi rádjerasttildeadji ovttasbargu sihke politihkkalaččat, skuvlavuogadagas, dutkanfierpmádagain, dadjá son.

Báhtareddjiid dilli

Katerina Tsapopoulou

Katerina Tsapopoulou muitalii dorvoohcciid dili birra Greikas.

Foto: Inga Renate Buljo / NRK Sápmi

Miehta máilmmi oaidnit mo riikaráját váikkuhit olbmuid eallimiidda. Dát ráját sáhttet váikkuhit makkár vuoigatvuođat olbmos leat. Dán čalmmustahtti Katerina Tsapopoulou, guhte bargá Greikas dorvoaktiviismain.

– Miliovnnaid mielde olbmot leat báhtareame, nugo Syriijas ja Irákas. Ollugat leat boahtán ránnjáriikii Greikii, ja leat dál darvánan dohko politihkkalaš rájáid geažil, muitalii Tsapopolou.

Dás gulát eambbo boahttevahkku geasseradios.

Korte nyheter

  • Seminára sámi mánáidgirjjálašvuođa birra: – Dá lea álgu sámi mánáid girjjiide

    Sámedikki girjerájus, Juoigiid searvi ja Norgga mánáidgirjeinstituhtta lágidedje odne rabas seminára sámi mánáid girjjálašvuođa birra Oslos.

    Girječálli Inga Ravna Eira, sámi girječálliid searvvis, lei okta dain gii čuovui seminára.

    – Dát mearkkaša hui olu sámi girjjálašvuhtii ja sámi girječálliide, danin go mii leat guhká váillahan girjjiid mánáide erenomážit ja maiddai nuoraide.

    Su mielas lea buorre go dákkár seminára dollo, ja muitala ahte sis lea ihttin gis bargobádji mas galget digaštallat mo galget bargat sámi mánáid girjjálašvuođain ovddasguvlui.

    Son čilge ahte Sámis eai leat doarvái mánáidgirječállit, ja jus galget eambbo mánáidgirjjit de adnojit eambbo girječállit maiddái mánáid ja nuoraide.

    – Jus mis galgá boahtteáiggis gávdnot sámegiella, de fertet mii álgit mánáiguin ja mánáide. Erenomážit dál galggašii dahkkot hui stuorra bargu oažžut olu sámegiel mánáidgirjji.

    Son dadjá ahte mánát galggašedje álgit beassat gullat girjjiid dalán go riegádit ja gitta 13-14 jagi rádjái, muhto ahte Sámis eai leat girjjit buot daid ahkásaččaid.

    – Min oainnu mielde lea hui dehálaš sámegielat mánáide oažžut dan vásáhusa, girjjit han ovddidit sámegiela ja go mánát gullet iežaset gillii girjji, dain leat máŋggalágan vásáhusa.

    Ihttá bargobádjái lohká vuordit ahte dat geat galget doppe hállat doppe buktet árvalusaid muhto maid ahte sii ovttas galggašit gávnnahit juoidá.

    – Dá lea álgu sámi mánáid girjjiide, ja dás rájes de álget várra dahpahuvvot áššit, sávvamis.

    Inga Ravna Eira
    Foto: Iŋgá Káre Márjá I. Utsi / NRK
  • Kártadoaimmahat dohkkeha Oslove – mieđihit iežaset ádden ášši boastut

    Kártadoaimmahat lea dál dattetge dohkkehan Oslove nama almmolaš máttasámegiel namman Norgga oaivegávpogii.

    – Mii dat leimmet boastut ádden. Gielda lei ožžon formálalaš rávvaga sámi báikenammanevvohagas maid lága mielde galget dahkat, lohká Kártadoaimmahaga ossodatjođiheaddji Helge Dønvold.

    Kártadoaimmahat šálloša go álggos dieđihedje gildii ahte namma ii dohkkehuvvo.

    Dál álgá Oslo gielda čalmmustahttit gávpoga sámi nama.

    – Lean hui ilus go dát manai bures ja go Oslo sámi namma dál lea almmolaččat dohkkehuvvon, lohká Oslo gávpotráđi njunuš, Eirik Lae Solberg.

    Gávpoga sámi namain sii dáhttot čájehit ahte atnet árvvus sámi kultuvrra, ja čájehit ahte Oslo lea buohkaid oaivegávpot, maiddái buot sámiid oaivegávpot, deattuha son.

    Oslo gieldda neahttasiiddus geavahišgohtet Oslove earret eará gávpoga logos, buohtalagaid gávpoga dárogiel namain.

    Ihtet maiddái áiggi mielde Oslove-geaidnošilttat. Gielda áigu muđuid vel árvvoštallat man láhkai buoremusat čalmmustahttet gieldda sámi nama.

    Oslove lea gávpoga namma máttasámegillii, ja dál juo geavahit sihke searvvit ja ásahusat dán sámi nama Oslos.

    Oslove-skilt på Samisk hus i Oslo.
    Foto: Mette Ballovara / NRK
  • Fálli nåvkå varresvuohtakontrållåv

    Dån guhti årru Hábmera suohkanin ja la 40 ja 79 jage gaskan oattjo dal varresvuohtakontrållåv tjadádit masta i dárbaha majdik mákset.

    Vuoratjismáno 29. biejve álggá Saminor3-guoradallam Hábmera suohkanin, ja vihpá gitta ájgen moarmesmáno 14. bæjvváj.

    Guoradallama åvddåla gåhttju Hábmera suohkan ja Saminor3 álmmuktjåhkanibmáj, mij tjadáduvvá uddni vuoratjismáno 25. biejve sebrudakvieson Ájluovtan kl. 17.00 ja Hamsunguovdátjin kl. 20.00.

    Danna Hábmera suohkan galggá subtsastit manen Saminor3 la ájnas gájkajda suohkanin, ja guoradalle galggi subtsastit sisano birra viesátguoradallamin – manen Saminor3 guovte vahko duogen suohkanin sierra varresvuodastasjåvnåv rahpá.

    Vihttalåk suohkana li maŋen Saminor3:n.

    Bilde av faglig leder for Saminor 3-undersøkelsen, Ann Ragnhild Broderstad, foran Saminor-bussen.
    Foto: Solveig Norberg / NRK