Hopp til innhold

– Máilmmis háliidit diehtit eanet min birra

Beakkán sihkkelgilvvuid vuolde besset máŋga miljovnna geahčči vásihit oasi sápmelaččaid eallimis.

En mann og en dame står ved en sykkel som er fargelagt i de samiske fargene

DEHÁLAŠ: Ellinor Guttorm Utsi ja Aslak Nilsen Utsi dohppeba vejolašvuođa ovddidit sámi kultuvrra go eará riikkaid mediat bohtet kámeraiguin.

Foto: Nils John Porsanger / NRK

Arctic Race of Norway lea máilmmiviidosaš sihkkelgilvu, gos gilvaleaddjit sihkkelastet Davvi-Norggas olu báikkiid meattá. Dán jagi lágiduvvo dát Finnmárkkus, ja Gilevuotna lea okta dain báikkiin man čađa duolmmastit.

Gilevuonas lea Ellinor Guttorm Utsis ja Aslak Nilsen Utsis sámi turistafitnodat. Soai áiguba ovddidit sámi kultuvrra ja leaba ráhkkanan bures dasa daid maŋimuš beivviid.

Mann står på en veranda med verktøy i hånda

Aslak Nilsen Utsi.

Foto: Nils John Porsanger / NRK

– Mis lea heargi dás, ja mii leat bovden ollu gávttehasaid, geat de njorostallet go ránskká TV-helikopter girdá badjel, muitala Aslak.

Ránskká TV-stašuvdna sádde gilvvu máilbmái. Sii válde oktavuođa Ellinorain ja Ásllagiin go háliidit čájehit sámi kultuvrra iežaset gehččiide.

Roger Solheim, sihkkelgilvvuide mediavásttolaš, muitala ahte sin TV-buvttademiin háliidit čájehit buot buori maid Davvi-norgga fállá.

Dán gilvvu čájehit 190 riikkain ja 2017 ledje badjelaš 7 millijovnna geahčči.

– Mii doaivut seamma loguid oažžut dán jagi, muitala Solheim.

– Mii galgat čevllohallat

Vuosttaš Arctic Race of Norway vuoiti, Thor Hushovd, doaivu Arctic Race sáhttá leat mielde čájeheamen sámi kultuvra Eurohpái.

Thor Hushovd

RÁPMU SÁMI KULTUVRRA: Thor Hushovd vuittii gilvvu 2013:s, dál lea son gilvvuid ambassadevra.

Foto: Nils John Porsanger / NRK

– Norggas ja olgoriikkas leat olbmot sáhkki sámi kultuvrra birra. Norgalaččat berrejit čevllohallat sápmelaččaid dihte, oaivvilda Hushovd.

Giđđageasi lei Hushovd iskamin sihkkelláhttuid Arctic Race oktavuođas. Dalle son vel bisánii Aslaka ja Ellinora turistafitnodagas. Doppe guossoheigga Hushovdii goikebiergu.

– Hushovda liikui goikebiergu, ja logai dan leamen albma borramuš, muitala Aslak.

– Dehálaš čájehit iežamet kultuvrra

Aslakii ja Ellinorii lea hui dehálaš ahte sápmelaččat ieža leat mielde čájeheamen sámi kultuvra máilbmái.

– Máilmmis leat hui sáhkki dasa mii guoská min kultuvrii birra ja háliidit diehtit eanet, dadjá Ellinor.

Dan leaba vásihan iežaska turistafitnodaga doaimmaid olis, ja oaivvildeaba dáid gilvvuid oktavuođas lea buorre vejolašvuohta čájehit sámi kultuvrra.

Dame sitter i naturen og maler et reinhorn

SÁMI IVDNIT: – Sámi ivnnit maid galget oidnot, dadjá Ellinor.

Foto: Nils John Porsanger / NRK

Dattetge ii leat álo leamašan buorre dovdu vuovdit iežaska ja sámi kultuvrra.

– Álggos leimme balus ja eahpádusas ahte leago riekta dán ládje vuovdit sielu? Dan dadjá Ellinor, ja lasiha ahte lei unohas dovdu vuovdit iežaska.

– Muhto dál lea rievdan, dál dovde alddáme hui dehálaš ásahusa.

Maŋŋá gilvvuid

Go gilvaleaddjit leat mannan meaddel ja vuoitojuohkin lea dahkkon, de eaba sáhte Ellinor ja Aslak vuolgit ruoktot vuoiŋŋastit. Sudnuide bohtet de galledeaddjit lávuide.

– Bohtet ollu journalisttat munno lávuide. Dalle moai guossohetne suovasbierggu sidjiide.

Bierggu gal eaba base ieža. Guossit galget ieža čohkat bássemuora ja bassit bierggu áššus.

– Dan letne ovdal maid dahkan, dat lea hui erenoamáš vásáhus gussiide, lohká Aslak.

Korte nyheter

  • Feil i svarbrev om valgmanntallet - Sametinget beklager

    Sametinget sendte i april feilaktige svarbrev til personer som hadde søkt om opptak i valgmanntallet. Den norske versjonen ble formulert som avslag, og ikke som en anmodning til å sende flere opplysninger.

    Plenumsleder Tom Sottinen (Ap) informerte sametingspresidenten tirsdag om hva som har gått galt og innrømmer dårlig kvalitetssikring.

    – Som vi også har sagt tidligere så var det rett og slett manglende kvalitetssikring av brevene som ble sendt ut fra oss og det er jo bare å beklage, sier Sottinen.

    Plenumslederen sier at Sametinget vil sjekke hva som har skjedd og hvorfor det var feil i den norske versjonen, men ikke i den samiske tekstversjonen.

    Omtrent 250 personer har fått feilaktig avslag på deres søknad etter at Sametinget skjerpet kontrollen av opptak i valgmanntallet der de nå ber om tilleggsinformasjon til søknadene.

    Sametingets største opposisjonsparti, Nordkalottfolket, gjorde oppmerksom på feilen allerede i april. Under plenumsmøtet tirsdag ga partiet muligheten til å rydde opp i saken.

    – Vi har vært fortvilet og irritert fordi de ikke har villet å ta ansvar, ikke på møtet i går heller. Men vi ga et tydelig råd om at dersom de vil ha orden og roe ned situasjonen så må man beklage de feil som er gjort. Det gjorde de i dag, og det er veldig bra, sier parlamentarisk leder i Nordkalottfolket Torill Bakken Kåven.

  • Deanu gieldda árvvoštallá čuoččáldahttit ášši máŋga olbmo vuostá korrupšuvdnaášši maŋŋel

    Deanu gielddadirektevra háliida geahčadit vejolašvuođa gáibidit buhtadusa eanet go dan guovtti olbmos geat leaba dubmehallan Deanu-áššis.

    Suoidnemánus, diimmá, dubmehalaiga ovddeš IT-hoavda Deanus ja fitnodateaiggát Hámmáris njeallje ja vihtta jagi giddagassii okta dain stuorámus beahttimis ja korrupšuvdnaáššiin Norgga gielddas.

    Soai leigga badjelaš 20 millijovnna ruvnnu suoládan Deanu gielddas, ja dan ferteba logi jagis máksit ruovttuluotta gildii.

    Dál jearrá gielddadirektevrra Inger Eline Eriksen Fjellgren gieldda politihkkáriin ahte berrego gieldda gáibidit vel eanet buhtadusa dán guovtti dubmehallan olbmos. Buhtadus beahttima ovddas dan áigodagas ovdal go leaba dubmehallan.

    Duogáš dása lea go politiijat eai leat dutkan ášši ovdal go logi jagi dás ovdal.

    Fjellgren čállá ahte son bivdá ášši loktejuvvot politihkalaš dássái, go das lea prinsihpalaš karakteara. Son háliida ahte politihkkárat galget mearridit háliidit go iskkadeami dahje guorahallama mii sáhttá čielggadit ahte leatgo earát geain gieldda sáhttá gáibidit buhtadusa, stuorra rihkkuma dihte.

    Opposišuvdnapolitihkkár gielddas, Børre Steinar Børresen (Gurutbellodagas) dadjá NRK:i ahte sávvá bures boahtima olgguldas guorahallamii.

    – Mun lean ovtta oaivilis gielddadirektevrrain das ahte mii fertet gávdnat áibbas loahpalaš čovdosiid dán áššis, lohká Børresen.

    Deanu sátnejođiheaddji, Helga Pedersen, ii muital maid son oaivvilda áššis ovdal go ovdagoddejoavkkus lea ságastallan dan birra.

    Pedersen lea ovdal leamaš eahpádusas geavahit eambbo áiggi gieldda beahttináššái.

  • Slik foreslår rapporten å motvirke samehets, ifølge kommisjonsmedlem

    Liv Inger Somby, medlem av Sannhets- og forsoningskommisjonen, forteller at kommisjonen har lagt frem forslag til hvordan man kan motvirke samehets i sin rapport.

    Hun peker blant annet på forslaget om å opprette en nasjonal handlingsplan mot samehets. Det er et tiltak som Sametingsrådet først la frem for regjeringen i 2022. Nå ber Sametingsrådet regjeringen om å komme på banen.

    – I tillegg foreslår vi at det opprettes et eget nasjonalt kompetansesenter med ansvar for forskning, kompetanse og kunnskapsformidling. Det er naturlig at dette kommer til å være en viktig del av det å bearbeide sårene i det samiske samfunnet. Samtidig har kommisjonen bedt om at man ser på hvilke deler av Sápmi som lider av netthets og annen hets, sier Somby.

    Loga sámegillii.

    Sannhets- og forsoningskommisjonen overrekker rapporten. Kommisjonsmedlem Liv Inger Somby.
    Foto: Torgeir Varsi / NRK Sápmi