Hopp til innhold

Sámi allaskuvla anii milljovnna beali jorgaleapmái

Sámi allaskuvla geavaha olu resurssaid jorgalit dokumeanttaid dárogillii vaikko sámegielas lea seammá árvu go dárogielas.

Maren Palismaa

Maren Palismaa livččii háliidit sáddet áššebáhpirit dušše sámegillii, muhto goit ge jorgala áššebáhpiriid dárogillii ovdal sáddejit daid. Dát lea divrras homma skuvlii.

Foto: Johan Ánte Utsi / NRK

– Min váldoprinsihppa lea čállit buot sámegillii. Áššečilgehusaid ja áššebáhpiriid, go dat lea min olles ásahusa bargogiella.

Sámi allaskuvlla direktevra Maren Palismaa muitala ahte skuvla anii diibmá 530 000 ruvnno dušše fal jorgalanbargguide.

– Muhtin áššiin mii spiehkastit dás. Mii rapporteret earet eará rehketdoalu departementii dárogillii, danin go departemeantta giella lea dárogiella, vástida Palisma.

Direktevra mieđiha ahte sii válljejit dán rapporterema seastima dihte ja go rehketdoalus leat áigemearit.

– Ja lea vel nu ahte rehketdoalu čállit sáhttá muhtomin leat álkibut čállit dárogillii, dadjala vel son.

Sámi allaskuvla jorgala eanáš áššebáhpiriid dahje oastá bálvalusaid jorgalemiide.

– Ideála dilli jus eat dárbbaš ieža jorgalit

Sámegielas ja dárogielas lea seammá árvu Norggas ja dat lea láhkačállosiidda nu čállojuvvon, muhto goitge mearrida Sámi allaskuvla čállit sihke sámegillii ja dárogillii go gulahallá departemeanttain ja eará almmolaš institušuvnnaiguin.

Muhto manne galgá Sámi allaskuvla mas lea sámegiella váldogiellan atnit resurssaid jorgalemiide go sámegielas lea seammá árvu Norggas go dárogielas?

– Na dieđusge ideála dilli livččii leamaš nu ahte sámegiella lea maid virggálaš giellan Norggas. Mu mielas galggašii sáhttit sáddet báhpiriid sámegillii. Vuostáiváldi dohkkeha dan ja jorgalit teavstta ieža, muhto mii leat válljen čállit guovtti gillii.

– Muhto ideála livččii leamaš nu ahte mii eat galggaše dárbbašit dasa atnit resurssaid, lasiha vel Palismaa.

Sami Allaskuvla Kautokeino mai 2014

Sámi allaskuvla lea Diehtosiiddas Guovdageainnus

Foto: Ewa-Mari Hedman / NRK SAPMI

Sámi allaskuvlla direktevra čilge ahte sii ožžot ruđa departemeanttas, muhto de lea skuvlla duohken movt sii atnet dan ruđa, muhto sii eai oaččo ruđa mii lea merkejuvvon jorgalemiide.

Buoremus ahte Sámi allaskuvlla joatká jorgalit

Máhttodepartemeantta Rolf Larsen gii lea ossodatdirektevra Universitehta ja allaskuvllaid ossodagas ii leat mielas dasa ahte Sámi allaskuvla sáddegoahtá dokumeanttaid dušše sámegilli dáčča instituhtaide.

– Hui máŋga organisašuvnna eai máhte sámegiela geaiguin Sámi allaskuvla gulahallá čálalaččat. Nu ahte mu mielas lea buot beaktileamos resurssageavaheapmi dat ahte resurssat geavahuvvojit seammá báikkis, nammalassi Sámi allaskuvllas, dadjá Larsen.

Vaikko Sámi allaskuvla ii oaččo lassi ruhtadeami jorgalanbargguide, de oaivvilda maid Larsen ahte skuvlla obbalaš doarjja galgá gokčat dáid liige goluid.

– Sámi allaskuvla lea dat institušuvdna mii oažžu eanemus ruhtadoarjaga eará Norgga universitehtaid ja allaskuvllaid ektui. Nu ahte sis galgá leat doarvái ruhta jorgalanbargguide dan obbalaš rámma ruhtadeamis, čuoččuha Larsen.

– Ii got dát leat badjelgeahččanvuohta?

Larsen ii molsso miela vaikko gullá ahte dárogiella ja sámegiella leat Norgga lága mielde seammá árvosaččat.

– Jua gielain lea seammá árvu, muhto dat lea dušše nu ahte máŋga organisašuvnna Norggas eai máhte sámegiela ja dalle ferte muhtun jorgalit sámegiela dokumeanttaid. Mu mielas lea beaktileamos čoavddus ahte Sámi allaskuvla mii hálddaša goappeš gielaid ahte sii jorgalit teavsttaid dárogillii, ja mii oaivvildit ahte sii leat bures ruhtaduvvon dán čađahit, dadjá Larsen.

Muhto leat bat de dát gielat seammá árvvus, go nubbe bealli ferte álo jorgalit iežas dokumeanttaid dárogilli ovdal go sáhttá sáddet dáid viidásit nuppi instutišuvdnii?

– Mii oaivvildit ahte mii ávkkástallat sámegiela seammá árvvuin go dárogiela, go mii leat aitto mearridan plána ođđa vuođđoskuvlla ohppui ja dás boahtá ođđa plána sámegillii

Korte nyheter

  • Samisk høgskole: Mange søkere, men lærere mangler

    På Samisk høgskole merker det stor interesse for å lære seg samisk.

    Mange har søkt til samisk for nybegynnere, som kalles SÁL1 og SÁL2.

    Til sammen er det 70 søkere.

    – Vårt problem er at vi ikke har nok fagfolk som kan undervise i samisk, opplyser rektor Liv Inger Somby ved Samisk høgskole.

    Hun forteller at skolen nå jobber knallhardt strategisk for å finne folk som kan jobbe hos dem og undervise nybegynnere i samisk.

    – Hvis vi lykkes å få en eller to lærere, kan vi fordoble antallet studenter. Da har vi ikke bare 15, men 30 studenter, forklarer Somby.

    Utfordringen til Samisk høgskole er at det er mange som starter på masterutdanning i samisk, men mange blir ikke ferdige med utdanningen.

    – De bruker så lang tid. Derfor får vi ikke mange nok som har nok kompetanse til å undervise i høgskolen, forklarer Somby.

    Loga sámegillii

    Liv Inger Somby
    Foto: Privat
  • Sámi allaskuvla: Olu ohcit, muhto oahpaheaddjit váilot

    Sámi allaskuvllas oidnet, ahte dál lea stuorra beroštupmi oahppat sámegiela.

    Ollugat leat ohcan sámegiela easkkaálgi kursii, man gohčodit SÁL1 ja SÁL2.

    Buohkanassii leat 70 ohcci.

    – Min váttisvuohta lea, ahte mis eai leat doarvái fágaolbmot geat sáhttet oahpahit sámegiela, muitala Sámi allaskuvlla rektor Liv Inger Somby.

    Son lohká allaskuvlla dál bátnegáskki bargat strategalaččat gávdnat olbmuid geat sin lusa sáhtášedje boahtit bargui ja oahpahit sámegiela easkkaálgiide.

    – Jus oažžut vel ovtta dahje guokte oahpaheaddji, de sáhttit duppalastit studeantalogu. Dalle eai leat dušše 15 studeantta, muhto 30, čilge Somby.

    Sámi allaskuvlla hástalus lea, ahte máŋggas álget sámegiela masterohppui, muhto máŋggas eai geargga oahpuin.

    – Dat ádjánit hui guhká. Danne eat oaččo doarvái olbmuid geain lea gelbbolašvuohta oahpahit allaskuvllas, čilge Somby.

    Les på norsk

    Liv Inger Somby
    Foto: Ođđasat / NRK
  • I dag feires kvenenes språkdag

    I dag feires kvenenes språkdag, kväänin kielipäivä, i hele landet.

    Dagen markeres til minne om offisiell anerkjennelse av det kvenske språket den 26. april i 2005.

    Loga sámegillii

    Kvenflagget
    Foto: Arne Ivar Johnsen / NRK