I kjellaren på kjøpesenteret Amfi Verdal ligg restauranten China Palace. Om du ser godt etter kan du skimte ein lyskastar i det svartmåla taket til restauranten.
For denne restauranten har også fungert som ein nattklubb ein gong i tida. I tillegg til at det er eit tilfluktsrom.
Men dette er ikkje eitt av dei 600 offentlege tilfluktsromma som Direktoratet for samfunnstryggleik og beredskap (DSB) viser fram i oversikta si.
Dette er eit privat tilfluktsrom – meint for dei som oppheld seg på kjøpesenteret i Verdal.
DSB si offisielle oversikt viser berre ein brøkdel av dei tilfluktsromma som vi har tilgjengeleg i Noreg.
Foto: Skjermdump / dsb.noSjekk kommunen din
Fram til no har ikkje vi som innbyggjarar fått vite kvar alle dei 19.000 private tilfluktsromma i Noreg ligg – eller kapasiteten til kvar og ein av desse.
Men no kan NRK presentere ei samla oversikt over korleis dekningsgraden er i alle kommunane i landet. Oversikta omfattar både offentlege og private tilfluktsrom.
Her kan du sjå plassar fordelt på innbyggjarar i kvar kommune:
Kommunar med høgst dekningsgrad
| Kommune | Arbeidsledighet i prosent |
|---|---|
| Nordkapp | 136 % |
| Vardø | 129 % |
| Røyrvik - Raarvihke | 103 % |
| Sør-Varanger | 88 % |
| Vadsø | 86 % |
Derfor er adressene hemmelege
Men den eksakte adressa får du ikkje vite. Det vil nemleg styresmaktene framleis halde hemmeleg.
– Nokre av desse romma ligg til dømes i bedrifter og verksemder som vil kunne ha ein viktig funksjon i ei eventuell sikkerheitspolitisk krise og krig.
Det seier sjef for Sivilforsvaret, Øistein Knudsen jr. Sivilforsvaret er underlagd DSB, med ansvar for oversikta over tilfluktsrom.
– Derfor vil vi at eigarane av romma sjølve må ta ei avgjerd – etter ei risikovurdering av moglege negative konsekvensar – dersom dei ønsker å legge ut adresser offentleg tilgjengeleg.
Sjef for Sivilforsvaret, Øistein Knudsen jr.
Foto: Stian Olberg / DSBTilfluktsromma på skular er private
Dei offentlege tilfluktsromma er meint for alle. Desse kan du oppsøkje når alarmen går. Men slik fungerer det ikkje for dei private.
Dei private tilfluktsromma er berre for dei som oppheld seg der tilfluktsrommet er. Kontorbygg, skular, barnehagar, burettslag, bedrifter, butikkar eller hotell er døme på private tilfluktsrom.
Desse romma er bygde for talet på personar som oppheld seg i bygget. Det er ikkje ønska at dei som ikkje høyrer til bygninga skal oppsøkje private tilfluktsrom.
I dag har Noreg i underkant av 20.000 tilfluktsrom med plass til cirka 2,5 millionar personar. Desse er fordelte på denne måten:
600 er offentlege tilfluktsrom med plass til rundt 300.000 personar.
19.000 er private tilfluktsrom med plass til rundt 2,2 millionar personar.
Mange kommunar manglar tilfluktsrom
Ifølgje DSB er det om lag 50 kommunar som ikkje har tilfluktsrom. Éin av desse er Aure kommune i Møre og Romsdal.
Men då NRK tok kontakt med kommunen, kunne dei fortelje at dette ikkje stemte.
– Vi har tre tilfluktsrom som vi brukar til andre ting i det daglege, men som fort kan bli rigga om til tilfluktsrom, seier ordføraren i Aure, Hanne-Berit Brekken (Ap).
Aure kommune husar mellom anna gassterminalen på Tjelbergodden – som Forsvaret har byrja å patruljere etter at gassrørleidningar blei sprengde i Austersjøen for ein månad sidan.
Ordførar i Aure kommune, Hanne-Berit Brekken (Ap), i eitt av tilfluktsromma til kommunen. Dette er eit privat tilfluktsrom.
Foto: Marius André Jenssen Stenberg / NRK– Handlar om befolkninga sin tryggleik
Kvifor dei tre tilfluktsromma ikkje er i oversikta til DSB, veit ordføraren ikkje. Ho meiner det er dumt at DSB ikkje har full oversikt.
– Det synest eg er synd. Det handlar om innbyggjarane sin tryggleik. Skulle det skje noko, om vi treng tilfluktsrom, så seier det jo innbyggjarane mine noko når det står at vi ikkje har det, når faktum er at vi faktisk har tre rom. Så det synest eg er dumt.
Sjefen for Sivilforsvaret vedgår sjølv at oversikta dei har, er for dårleg.
– Den oversikta kan definitivt bli betre, seier Øistein Knudsen jr.
Ifølgje Knudsen jr. har det vore lite fokus på tilfluktsrom dei siste tjue åra, men at dette er noko dei no jobbar med å få betre oversikt over.
Kva om krigen kjem på ein søndag?
Men kva gjer vi om krigen kjem i helga – når du og eg ikkje er på jobb eller skule. Kvar skal vi søke ly då? Det vil vi få varsel om, seier Sivilforsvaret.
– Om styresmaktene vil at tilfluktsromma skal bli tatt i bruk, så vil vi gå ut med informasjon om dette, fortel Knudsen jr.
Han peiker på at det er viktig å søkje informasjon på offentlege nettstader eller i media den dagen det kan vere aktuelt å ta i bruk eit tilfluktsrom.
– Ikkje spring til eit tilfluktsrom i første omgang, det kan vere vel så effektivt å søke tilflukt der ein er. Viss tilfluktsrom skal bli tatt i bruk, så vil vi gi varsel om dette.
Ifølgje DBS har berre 135 av 356 kommunar offentlege tilfluktsrom. Sjølv om vi ikkje har hatt direkte behov for å oppsøke tilfluktsrom sidan andre verdskrig, er det heilt klart eit behov for desse.
Det er konklusjonen til Forsvarets forskingsinstitutt (FFI) i ein rapport frå 2016.
Hei!
Har du tips som gjeld beredskap i Noreg, eller andre tema? Ta gjerne kontakt.
