Hopp til innhold

Fáktadieđut mat dahket du jierbmát

Don leat hui sihkarit borran olu appelsiinnaid dahje klementiinnaid juovllaid ja dán dálvvi, muhto dihtet go don ahte máŋga daid appelsiinnaid maid mii borrat leat ruoná ja ivdnejuvvon ovdal go mii oastit daid?

Klementiner.
Foto: colourbox.com

Dá ges 45 eará fáktadieđut maid don hui sihkarit it diehttán:

  1. Ii leat sihkar ahte gotka jápmá go gahččá balvvaide-olli-visti allodagas.
  2. Dieđačeahpit eai dieđe manin mii fertet oađđit, earát go dan ahte mii váibat.
  3. Mielkkis leat badjelaš 700 bakteria. Eanaš dain bakteriain, maid mánná dárbbaša.
  4. Ledje kiinnálaččat, geat hutke čalbmesuodjeglásaid.
  5. Egyptta pyramiiddaid ráhkadedje bálkáhuvvon olbmot ja eai šlávat.
    Pyramide Egypt
    Foto: Kallerna / Wikimedia Commons
  6. Bleahkkaguolis leat guokte juolggi. Duot eará "juolggit" eai geavahuvvo earágo borranreaidun.
  7. Jagi maŋŋá go vuosttaš filbma čájehuvvui, de čájehuvvoi maid vuosttas pornográfalaš filbma.
  8. Romalaččaidriika lea dušše 19. stuorámus riika, mii lea gávdnon máilmmis.
  9. Amerihkálaš leavga lei oktii áiggis skuvllaprošeaktan. Oahppit, geat ledje sárgon ja hábmen dan, ožžo B-. Maŋŋá go leavga šattai amerihkálaš almmolaš leavgan, de rievdadii oahpaheaddji oahppiid árvosáni A:n.
  10. Dat lea dieđalaččat duođaštuvvon ahte go mii olbmot leat láhppon, de mii vázzit birrat birra.
  11. Dábáleamosit mii minguin dáhpáhuvvá go šerres čuovga delle čalmmiid, lea gastit.
  12. Vatikanstádas lea jo 12 jahkkásaččain lohpi anašit, nie vuollin ii leat seksuállaš ahki eará sajiin Eurohpás.
  13. Revolušuvdna, mii loahpahii vuosttaš máilbmesoađi, lei Duiskka revolušuvdna.
  14. Jus jugat gávcci čáhceglása beaivái, de jugat menddo olu čázi. Dábálaš borramušas lea nu ollu čáhci ahte dábálaš borranvuohki addá olbmui doarvái čázi borramuša bokte.
  15. Ii gávdno mihkkege dieđalaš duođaštusaid, mii čájehivččii ahte mánát šaddet virkubun sohkkara geažil.
    Sukker
    Foto: colourbox.com / colourbox.com
  16. Dá somás diehtu dutnje, guhte liikot máisttašit ja servvoštallat dál juovllaid áigge, alkohola ii váikkut antibiotihka dálkasiidda. Máistte!
  17. Don it oačču leasmmi jus suorbmalađđasiid "doajášat".
  18. Dat ii leat várralaš vuodjat njuolgga maŋŋá go leat boradan.
  19. Lohkat bohccuid dahje sávzzaid vai nahkárat rohttejit, ii doaimma. Dan leat dutkit gávnnahan.
  20. Almmáiolbmot šaddet bahá jus sis leat unnán testosterona. Ii go lea menddo olu.
  21. Go čáhcebohtaliid ráhkadit, de geavahuvvo duppalgeardde eambo čáhci go dat mii lea bohtaliin. Dasa lassin go dat mii lea bohtaliin.
  22. 40 proseantta McDonalds badjebáhcagis lea nu gohčoduvvon Happy Meals dihtii.
  23. Du jierbmi bargá olu eambo oađidettiin go TV geahčadettiin.
  24. Du jierbmi bargá olu eambo oađidettiin go TV geahčadettiin.
  25. Go don čálát dihtoriin, de čállá du gurut giehta 56 proseantta buvstávain.
    Sender e-post og tips
    Foto: Roald, Berit / NTB scanpix
  26. Gaskamearálaččat de lea almmáiolbmos 11 erekšuvnna ovtta beaivvis. Ovcci dain leat ihkku.
  27. Jus Kiinna álbmot livččii galgat du meattá vázzit ráiddus, ovttaid mielde, de ii livččii ráidu goassige nohkan dan dihtii go doppe šaddet nu olu olbmot ovttatláhkai.
  28. Coca-Cola ivdni lei ruoná ovdalgo báidnui.
  29. 111,111,111 x 111,111,111 = 12,345,678,987,654,321
  30. Vuosttaš bomba mii beaškkehii Duiskkas nuppi máilbmesoađis ii goddán ii ovttage olbmo, muhto elefántta Berlin Zoo'as.
  31. Japána lea dat riika, mii geavaha eanemus elrávnnji máilmmes.
  32. Girdi lea sihkkareamos johttinfievru máilmmis.
  33. Koartaspealus lea njeallje gonagasa. 3 gonagasas leat siepmanat, váibmogonagasas ii leat.
  34. Du bargobeavddis leat badjel 400 geardde eambo bakteriat go dábálaš hivssegis.
  35. Ivdni mii geavahuvvo eanumusat ivndemis máilmmis lea alit.
    Den blå timen
    Foto: Helge Reber
  36. Olmmoš ii oainne ivnniid go riegáda.
  37. Don, guhte logat dán čállosa, logat dán gaskamearálaččat 25 proseantta njozebut go dan, maid livččet dahkan jus dát čálos livččii báhpárii čállon.
  38. Njuovččadeahkki lea áidna rumašdeahkki, mii ii leat gitta goappašiid gežiin.
  39. Olmmoš ja ábogáhtut leat áidna eallit máilmmis, mat anašit ámadadju ámadaju guvlui.
  40. Mánná guhkku dahje šaddá eanemusat giđđat. Sivva dasa lea go dalle lihkada olmmoš eambo, beaivváš eambo váikkuha ja go dalle lea olmmoš eambo gozuid alde. Ja, dus, geas leat mánát, don fertet vuot dán jagi oastit ođđa biktasiid mánnái.
  41. Dat guhkimus cissá, mii lea mihtiduvvon lea 34 centimehtera guhku.
  42. Dat lea dušše dušši ahte nissonolbmot ravkkuhit čalmmiid eambo go almmáiolbmot. Muhto seammás de čájeha dutkan ahte nissonolbmot, geat borret p-pilláid ravkkuhit 32 proseantta eambo go earát. Manin? Dan eai leat vuos gávnnahan.
  43. Nissonolbmo gurut čižži lea stuorát go olgeš čižži. Dahje nu lea dábálaččat. Iskka ieš!
  44. Nissonolbmot moddjájit eambo go almmáiolbmot.
    smil

    Ja dat maŋimuš fáktadiehtu:
  45. Almmáiolbmot šaddet jallabun go deaivvadit nissonolbmuin dahje jus sii leat nissonolbmuid láhkosis. (Muhto dego mii eat livččii mat dan diehtán jo, mii nissonolbmot ;-).

Gáldu

Korte nyheter

  • Samisk høgskole: Mange søkere, men lærere mangler

    På Samisk høgskole merker det stor interesse for å lære seg samisk.

    Mange har søkt til samisk for nybegynnere, som kalles SÁL1 og SÁL2.

    Til sammen er det 70 søkere.

    – Vårt problem er at vi ikke har nok fagfolk som kan undervise i samisk, opplyser rektor Liv Inger Somby ved Samisk høgskole.

    Hun forteller at skolen nå jobber knallhardt strategisk for å finne folk som kan jobbe hos dem og undervise nybegynnere i samisk.

    – Hvis vi lykkes å få en eller to lærere, kan vi fordoble antallet studenter. Da har vi ikke bare 15, men 30 studenter, forklarer Somby.

    Utfordringen til Samisk høgskole er at det er mange som starter på masterutdanning i samisk, men mange blir ikke ferdige med utdanningen.

    – De bruker så lang tid. Derfor får vi ikke mange nok som har nok kompetanse til å undervise i høgskolen, forklarer Somby.

    Loga sámegillii

    Liv Inger Somby
    Foto: Privat
  • Sámi allaskuvla: Olu ohcit, muhto oahpaheaddjit váilot

    Sámi allaskuvllas oidnet, ahte dál lea stuorra beroštupmi oahppat sámegiela.

    Ollugat leat ohcan sámegiela easkkaálgi kursii, man gohčodit SÁL1 ja SÁL2.

    Buohkanassii leat 70 ohcci.

    – Min váttisvuohta lea, ahte mis eai leat doarvái fágaolbmot geat sáhttet oahpahit sámegiela, muitala Sámi allaskuvlla rektor Liv Inger Somby.

    Son lohká allaskuvlla dál bátnegáskki bargat strategalaččat gávdnat olbmuid geat sin lusa sáhtášedje boahtit bargui ja oahpahit sámegiela easkkaálgiide.

    – Jus oažžut vel ovtta dahje guokte oahpaheaddji, de sáhttit duppalastit studeantalogu. Dalle eai leat dušše 15 studeantta, muhto 30, čilge Somby.

    Sámi allaskuvlla hástalus lea, ahte máŋggas álget sámegiela masterohppui, muhto máŋggas eai geargga oahpuin.

    – Dat ádjánit hui guhká. Danne eat oaččo doarvái olbmuid geain lea gelbbolašvuohta oahpahit allaskuvllas, čilge Somby.

    Les på norsk

    Liv Inger Somby
    Foto: Ođđasat / NRK
  • I dag feires kvenenes språkdag

    I dag feires kvenenes språkdag, kväänin kielipäivä, i hele landet.

    Dagen markeres til minne om offisiell anerkjennelse av det kvenske språket den 26. april i 2005.

    Loga sámegillii

    Kvenflagget
    Foto: Arne Ivar Johnsen / NRK