Krev fortgang i arbeidet med å få samtykkelov: – Den som teier, samtykker ikkje

– Det er ei gråsone i lova som må fjernast. Det er berre «ja» som er «ja», seier Ebba Gjerstad.

Ho var ei av dei som demonstrerte for å vise støtte til valdtektsoffer i Kristiansand torsdag.

I Bergen møtte nærare 2000 personar opp til demonstrasjon. Det var også demonstrasjonar i Trondheim og Harstad.

Utropa var klare: «Den som teier, samtykker ikkje».

Fleire hadde parolar om samtykkelov.

– Det synest eg er heilt fantastisk. Eg har kjempa for dette i mange år, seier influensar og samfunnsdebattant Frida Marie Grande.

Vil ha samtykkelov

Demonstrasjonen som er planlagd i Oslo 18. april har Grande samarbeida med Amnesty om å arrangere. Det er også planlagt demonstrasjonar i Stavanger og Farsund dagen før.

– Vi står i ein veldig kritisk fase av samtykkelovprosessen no. Justisministeren har moglegheit til å gi oss den lova vi treng, seier Grande til NRK.

Engasjementet for å vise støtte til valdtektsoffer, og krav om ei samtykkelov, har tatt av etter at tre menn blei frikjende for gruppevaldtekt i Bergen førre veke.

Saka har fått mykje merksemd undervegs i retten, og ein professor i kriminologi meiner dette og avgjerda i saka kan skape frykt for å melde valdtekt til politiet.

Mehl: – Svært strenge beviskrav

Justisminister Emilie Enger Mehl (Sp) seier ho ikkje kan kommentere ei konkret avgjerd i retten, men seier ho ser det er eit stort engasjement rundt temaet valdtekt.

Ho peikar på at Noreg er ein rettsstat og at ein må forhalde seg til at ein har uavhengige domstolar som dømmer etter svært strenge beviskrav.

– Vi har strenge prinsipp i straffesaker. Samtidig skal vi gjere mykje på valdtektssida når det gjeld at vi til dømes skal legge fram ei ny samtykkelov, seier Mehl.

Debatten om samtykkelov har gått føre seg lenge. Valdtektsutvalet blei sett ned i 2023, og den 8. mars i år kom dei med ein rapport med kritikk til korleis myndigheitene i Noreg har handtert valdtektsproblematikken.

I fjor blei ei utgreiing frå Straffelovrådet om seksuallovbrot og forslag til ny samtykkelov sendt på høyring. Nå har departementet fått over 500 høyringssvar.

– Det er veldig mykje. Vi skal legge fram eit lovforslag for Stortinget og komme tilbake til detaljane då, seier Mehl.

Skeptisk til samtykkelov

Initiativtakarane til demonstrasjonen med tittelen «Vi trur deg» i Bergen, understrekar at dei demonstrerer for alle offer. Her også har mellom anna kravet om å få på plass ei samtykkelov stått på plakaten.

Politisk redaktør Eirin Eikefjord i BT er skeptisk til kravet om samtykkelov.

– Eg er ei av dei som ikkje trur at det vil løyse nokon ting. I den saka vi nettopp har vore vitne til, vart spørsmålet om seksuell handling utan samtykke vurdert og avvist.

Det seier ho til NRK.

– Ei samtykkelov vil ikkje løyse noko, fordi dette ofte er spørsmål om ord mot ord, mangel på bevis, ting som skjer i lukka rom. Då er det eigentleg umogleg å etterprøve kva som har skjedd. Tvilen vil komme den tiltalte til gode viss ein ikkje kan slå fast heilt sikkert kva som eigentleg har skjedd.

Eikefjord meiner likevel problematikken er viktig.

– Det må diskuterast kva skal til for å handtere seksuelle krenkingar i samfunnet vårt, og korleis skal ein vareta dei som opplever seg utsett for det.

Vil ha «ja betyr ja»

I samfunnsdebatten er det to perspektiv på korleis formuleringa på ei samtykkelov skal vere: at «ja betyr ja» og «nei betyr nei».

Grande seier det aller viktigaste med ei samtykkelov er presiseringa av kven som har ansvaret for at ei valdtekt ikkje skal skje. Ho meiner formuleringa i ei samtykkelov bør gå ut på at ein ha eit ansvar for å forsikre seg at partnaren har lyst.

– Ein er ikkje seksuelt tilgjengeleg fram til ein seier nei. Ein er seksuelt utilgjengeleg fram til ein samtykker, seier ja, og viser at ein er med på det, seier ho.

Juridisk rådgiving for kvinner (JURK) har jobba for ei samtykkelov i fleire år.

Dagleg leiar Petrine Iversen meiner justisministeren bør lytte til engasjementet ho ser i gatene rundt samtykkelov no.

– Det er langt på overtid å få på plass ei samtykkelov. Det har hasta i mange år, seier Iversen.