Kamp om kva Vestlandsopprøret skal vere

Hopp til innhold

NRK fortalde i førre veke om det såkalla Vestlandsopprøret.

Rørsla handla opphavleg om formuesskatt, men har sidan est i omfang og omfattar etter kvart ei rekkje støttespelarar med kvar sine kjernesaker.

Det nye opprøret kjem i forlenginga av «kystbrøl», «bunads-geriljaer» og fakkeltog mot lakseskatt.

Det er likevel eit ope spørsmål om opprøret best blir karakterisert som ein brei, folkeleg rørsle – eller som «vanleg klagesong» frå opposisjon, industrieigarar og skipsreiarar.

I ein tweet prøver SV-leiar Audun Lysbakken å slå ein kile mellom Vestlandsopprøret og kampen om lågare formuesskatt.

– Du må gjerne gjere opprør mot formuesskatten, men ikkje kall det Vestlandsopprør, skriv han.

Det same seier Raudt-representant Mímir Kristjánsson.

– Eg kjenner meg misbrukt som vestlending dersom dette opprøret skal gå ut på å kutte i skattane til landets rikaste på Austlandet, seier han til NRK.

Ein serie skuldingar mot regjeringa

Forslaget om grunnrenteskatt på kraft, som ifølgje kritikarar treffer vestlandskommunar uforholdsmessig hardt (Vestland har 25 prosent av den norske kraftproduksjonen)
Forslaget om lakseskatt
Kutt i rammetilskotet til «kraftkommunane»
Auken i ordinær grunnrenteskatt for olje og gass
Utsetjing av 26. konsesjonsrunde til etter 2025
Signalet om at den nye kvotemeldinga vil favorisere fiskerinæringa i nord
Ny verdsetjing av gamle havbruksløyve
Signal frå regjeringa og forbundsfellane deira om å «ta dei rike»
Nye innleigereglar frå 1. april «som treffer små entreprenørar og skipsverft hardt»
«Oslo-sentriske» utval der Vestlandet ikkje er representert
Underrepresentasjon av Vestlandet i regjeringsapparatet, som dokumentert av Initiativ Vest
Regjeringas avgjerd om å flytte toppleiarjobbar i Fiskeridirektoratet vekk frå Vestlandet
Regjeringas avgjerd om å flytte eksportrådet frå Ålesund til Oslo

– Motstanden mot lakseskatt ikkje så eintydig

I 2021 betale skattytarar i fylka Rogaland, Vestland og Møre og Romsdal til saman 3,95 milliardar kroner i formuesskatt.

Innbyggjarane i Oslo, Asker og Bærum betalte til samanlikning 7,21 milliardar kroner i formuesskatt same år.

Konklusjonen til Kristjánsson er at kutt i formuesskatten først og fremst kjem «folk på Vestkanten» til gode, og at energien i Vestlandsopprøret er altfor god til å bli skusla vekk på å springe deira ærend.

Han legg til at motstanden mot lakseskatt ikkje er så eintydig som rapportane om lokalsamfunn som slår ring rundt «laksebaronane sine» kan tilseie.

– Det er like mykje motstand mot denne næringa på Vestlandet som på Austlandet, seier han.

Dei støtter opprøret

Alfred Bjørlo (V), stortingsrepresentant frå Sogn og Fjordane: – Vi helsar denne kampanjen velkommen.

Helge Andre Njåstad (Frp), stortingsrepresentant frå Hordaland: – Dette helsar eg velkommen. I meir enn 200 år har Vestlandet sendt skattepenger med trailere til Oslo, og fått tilbake med brevduer.

Ove Trellevik (H), stortingsrepresentant frå Hordaland: – Eg stiller meg heilhjarta bak dette. Det verkar som regjeringa trur at kysten er ein slags «utømmeleg krybbe», utan å tenkje over at verdiar må skapast før dei kan delast.

Stein Lier-Hansen, leiar i Norsk Industri: – Vi har full forståing for Vestlandsopprøret.

Tom-Christer Nilsen, næringspolitisk sjef i Bergen Næringsråd: – Eg skulle ønske at dette opprøret var unødvendig, men vi støttar det fullt ut.

Ikkje aktuelt å tone ned skatte-retorikken

Næringslivsleiar Roger Hofseth, som tok initiativ til å «skatteopprøret» (som han kallar det), seier til NRK at det ikkje er aktuelt å tone ned skatte-retorikken for å byggje ein breiare allianse.

– Nei, skattlegginga er kjernen i denne saka.

Det same seier den andre initiativtakaren, Knut Flakk (sjå under).

Hofseth seier det er «mogleg det er fleire hytter, båtar og fly på Vestkanten», men at det ikkje er denne formuesskatten han vil til livs.

– Det eg er mot er skatt på arbeidande kapital, anten det er i Oslo eller Ålesund. Derfor er dette ein kamp mellom Staten og oss eigarar som er til stades og investerer i norske lokalsamfunn. Vi er eit fantastisk land med enorme moglegheiter, men vi kan ikkje ha dårlegare vilkår enn utlendingane.

NRK har prøvd å få ein kommentar frå finansminister Trygve Slagsvold Vedum (Sp), men regjeringskonferansen gjer at han ikkje har høve til å la seg intervjue før onsdag.

– Satsing på auka eksport kjem næringslivet vårt til gode

Til hausten er det kommunestyre- og fylkestingsval, og på stortingsbenken til Arbeidarpartiet har det gryande opprøret mobilisert fleire.

Ordførarkandidat i Øygarden, Marianne Bjorøy (Ap), seier at regjeringa fører ein aktiv næringspolitikk og at Trollvind «er eit bevis på dette».

– Dessutan har vi satsa mykje meir på eksport enn Solberg-regjeringa. Vestland er eit eksportfylke, og ei satsing på auka eksport kjem i aller høgaste grad næringslivet vårt til gode.

Stortingsrepresentant for Rogaland, Hadia Tajik, debatterte opprøret i Politisk kvarter sist veke.

– Vestlandet skaper store verdiar og har sterke kompetansemiljø, som regjeringa vil støtte opp under. Mellom anna gjennom den nye eksportstrategien, havvindsatsinga og planane for den maritime næringa, seier ho.

NRK har også vore i kontakt med Ap-representantar frå Hordaland, Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal (sjå under).

– Lykkes Vestland, lykkes Noreg

Linda Monsen Merkesdal (Ap), stortingsrepresentant for Hordaland

– At det no blir teke initiativ til auka fokus på Vestlandet, det er eit initiativ vi heiar på. Denne regjeringa har kysten og dens utvikling høgt på den politiske dagsordenen fordi vi veit at Noreg har kompetansen til å ta leiartrøya i det grøne skiftet. Det som kjem frå Høgre og Venstre verkar som eit halvhjarta forsøk på kritikk utan eigne løysingar.

Åse Kristin Ask Bakke (Ap), stortingsrepresentant for Møre og Romsdal

– Lykkes Vestland, lykkes Noreg. Det er på kysten at eventyret startar, og det er miljøa på Vestlandet som gjer at Noreg klarer å omstille seg. Arbeidarpartiet er garantisten for eit trygt arbeidsliv, og vi er opptekne av å skape og å dele.

Marie- Helene Hollevik Brendsdal (Ap), vararepresentant frå Sogn og Fjordane

– Vi skal auke fastlandseksporten med 50 prosent innan 2030, og vi er allereie godt i gang med å hjelpe bedrifter til å skape og eksportere meir. I Årdal er vi godt fornøgd med regjeringa sin innsats for silisiumfabrikken Norsun, det blir det arbeidsplassar av.

– Vi støttar Vestlandsopprøret

For tre år sidan byrja Owe Ingemann Waltherzøe og Bjarte Helland å gjere undersøkingar for å etablere ein idemyldreplass for næringslivet og industrien på Vestlandet.

I dag er myldreplassen kjend som Industri- og næringspartiet (INP), som i løpet av tre korte år har fått fleire medlemmer ein det eldste partiet i landet (Venstre).