Stadig færre svinebønder i nord: – Føler at ingen bryr seg om kva eg gjer

– Då vi var fleire, var det alltid nokon eg kunne spørje: har du merka noko til dei problema. No er det ikkje så mange å spørje.

Det seier svine- og sauebonde Yngve With.

Han er ein av seks bønder som framleis driv med svineavl i Troms. I Finnmark finst det ikkje lenger bønder som driv med svineavl.

With saknar eit miljø: Nokon å diskutere med, ein fjøs i nærleiken kor han kan sjå korleis ting blir gjort.

– Av og til føler ein at det er ingen som bryr seg om kva eg gjer på.

Det har vore ein nedgang i svinebønder med 48 prosent frå 2010 til 2020 i Troms og Finnmark, ifølge ein rapport frå AgriAnalyse.

Til samanlikning har nedgangen vore på 22 prosent for heile landet.

– Eg har nesten ikkje vore i ein annan grisefjøs dei ti siste åra, seier With.

Ønsker å auke svineproduksjon

– Dei treng ikkje vere så nære kvarandre, men det betyr enormt mykje at det er likesinna bønder som av og til kan møtast til fagleg utveksling.

Det seier Rolf Ingar Eggum. Han er jordbruksrådgjevar i Kvænangen kommune og prosjektleiar for «Gris i Troms», som skal styrke svineproduksjonen i fylket.

Han er bekymra for talet på grisebønder i Troms, og den låge rekrutteringa.

– Det har vore ein politikk i mange år som ikkje stimulerer til kraftfôrdriven produksjon i Troms. Resten av landet derimot har jo bygd ut.

Ifølge Eggum er svineproduksjonen viktig for heile landbruksnæringa.

Til dømes er svin viktig for å halde oppe og gi jamnare drift av slakteria i landsdelen.

Mens sau berre blir slakta på våren, blir gris slakta heile året.

No er han og andre frå næring i gang med eit prosjekt for å auke svineproduksjonen i Troms.

Målet er å rekruttere fleire nye svineprodusentar i Troms, og samstundes tredoble dagens produksjon.

Dette med hjelp frå investeringsmidlar frå Innovasjon Noreg.

– Det er sett av midlar for å bygge ut til gris. Det har ikkje vore mogeleg dei siste 10–15 åra, seier Eggum.

Beredskap, busetting og sysselsetting

Leiar for senter ved arktisk landbruk ved Norsk institutt for bioøkonomi (NIBIO), Marianne Vileid Uleberg, fortel at det kan vere mange grunner til nedgang i svinebønder.

– For mange er det vanskeleg å finne økonomi i produksjonen og det kan vere konkurrerande arbeidsplassar.

Kvifor er det viktig med landbruk i nord?

– Vi har ei nasjonal målsetting om å ha landbruk i heile landet. Då er det viktig å drive matproduksjon i dei områda der det er mogeleg, og vi har gode moglegheiter i nord, seier ho.

I tillegg til matproduksjon, meiner Uleberg at landbruk i heile landet er viktig for beredskap, busetting, sysselsetting, og for å vareta kulturlandskap.

Landbruksministeren: Følger utviklinga

Også regjeringa har registeret nedgangen i svineprodusentar i Troms.

I ein e-post skriv landbruks- og matminister Sandra Borch at regjeringa følger utviklinga i jordbruket og svineproduksjonen tett.

– For å sikre svineproduksjonen, blir det blitt gitt ulike distriktstilskot som kjem svineprodusentane i Troms til nytte, skriv ho e-posten.

Ministeren viser mellom anna til tilskot til frakt av fôr og frakt til slakteri.

Ho påpeiker at det ikkje er sett regionale produksjonsmål i Noreg og at forbruket ikkje nødvendigvis skal vere lik produksjonen i kvart fylke.

Svinebonde With i Balsfjord håper i alle fall at det etter kvart vil komme fleire svinebønder i nærleiken.

– Vi må få eit større miljø. Det er heilt avgjerande for at det ikkje skal bli slutt på svineproduksjon i Nord-Noreg, seier svine- og sauebonde Yngve With.