Line var listefyll – blei vara til fylkestinget

Ho stod på 12.-plass på Nordkalottfolket si fylkestingsliste i Finnmark. No er ho vararepresentant.

– Eg hadde ingen intensjonar om å komme inn som vara på fylket. Det kom litt som ei overrasking, seier ho.

Det er to år sidan Line Pettersen frå Tana begynte å engasjere seg i politikk. Ho fann ut at Nordkalottfolket var det rette partiet.

Kvar fjerde finnmarking stemte på ei samepolitisk liste til fylkestingsvalet i år. Nordkalottfolket får sju representantar i Finnmark fylkesting, medan Samelista får to.

Til saman er det 35 representantar i Finnmark fylkesting. Ni av dei kjem frå lister kor samepolitikken er eit viktig fundament for politikken.

Skilnad mellom kyst og innland

I fylkestingsvalet har Nordkalottfolket vore størst av alle partia i fire kommunar: Loppa, Hammerfest, Alta og Porsanger.

Samelista var det største partiet i Karasjok og Kautokeino.

– Eg synest valresultatet speglar dei vanlege konfliktlinjene som går i Finnmark mellom kyst og innland, seier Siri Broch Johansen.

Ho stod på 24.-plass på Samelista ved fylkestingsvalet.

– Det er ikkje overraskande i det heile tatt.

I løpet av valkampen har konflikt mellom vindkraftutbygging og reindrift vore ei av fleire sentrale saker i Finnmark.

Sa ikkje opp avtale om tanalaksen

Nesten ein tredel av veljarane i Tana har stemt på enten Nordkalottfolket eller Samelista. Der er partia jamstore.

Det har vore stor usemje mellom lokalbefolkninga og sentrale styresmakter om forvaltninga av laksestammen i Tanaelva.

Dessutan har den såkalla Tanaavtalen mellom Noreg og Finland møtt lokal motstand. Solberg-regjeringa skreiv under på avtalen på vegner av Noreg.

Laksefiskar, historikar og tidlegare arbeidarpartipolitikar Steinar Pedersen fortel at både Senterpartiet og Arbeidarpartiet lova å seie opp Tanaavtalen under valkampen i 2021.

– Det kom absolutt ingen endring.

Den tidlegare statssekretæren for Arbeidarpartiet meiner statsminister Jonas Gahr Støre bør stille eit grunnleggande spørsmål til ministrane sine:

– Har de endra politikk i forhold til det den borgarlege regjeringa førte? Eller er det framleis embetsverket i departementet som formar ut politikken, slik dei gjorde før dei kom til makta?

– Lyttar ikkje til folk

Manglande tillit til regjeringa går igjen hos fleire.

– Det er så mykje, og eg føler at vi her i nord er litt gløymt, seier Line Pettersen frå Nordkalottfolket.

Regjeringa si handtering av Fosen-saka påverkar også fylkestingsvalet i Finnmark.

– Eg har aldri opplevd ein så botnlaust arrogant statsminister. Og eg har aldri før følt at vi har ei regjering som er fullstendig ute av stand til å lytta til folk. Eg trur ikkje at ei borgarleg regjering hadde vore betre, men eg forventar meir av ei raudgrøn regjering – at dei lyttar til folket. Denne regjeringa gjer ikkje det, seier Samelistas Siri Broch Johansen.

Melkøya-saka forklarer mykje

Ansvarleg redaktør Rolf Edmund Lund i Altaposten trur oppslutninga om Samelista har samanheng med regjeringa sitt vedtak om å elektrifisere Melkøya – og planane om storstilt utbygging av vindkraft i Finnmark. Mange i Finnmark er bekymra for nye arealkonfliktar.

Lund meiner valskredet for Nordkalottfolket har eit anna utgangspunkt.

– Det er eit misnøyeparti i forhold til det etablerte, altså Norske Samers Riksforbund (NSR). Dessutan er partiet blant dei som ønsker å mjuke opp motorferdsleloven.

Nordkalottfolket har stor oppslutning i mange kystkommunar. Lund forklarer det med at mange i desse kommunane, for eksempel Alta og Porsanger, meiner at NSR opptrer arrogant.

Må bli flinkare til å lytte

– Er det fleire saker enn elektrifisering av Melkøya og planlagt vindkraftutbygging som kan ha påverka veljarane til å stemme på Nordkalottfolket og Samelista?

– Eg trur det er ein generell følelse av overkøyring. Eitt eksempel er det Steinar Pedersen peiker på i forhold til Tanavassdraget, seier Lund.

Han meiner også at regjeringspartia ikkje har lytta til veljarane i Melkøya-saka, der ei meiningsmåling viste at 70 prosent i Finnmark var imot elektrifisering.

– Eg er samd i at dei må lytte. No er det ei kjensle av dei skuldar på veljarane for det som gjekk gale, slår Lund fast.

Har blitt «folkeparti»

Professor og statsvitar Kjell Arne Røvik ved UiT Noregs arktiske universitet meiner den store oppslutninga om Nordkalottfolket og Samelista i fylkestingsvalet i Finnmark tyder på at folk har stemt i protest.

– Protesten ser ut til å vere retta både mot dei etablerte norske partia og dominansen Norske Samers Riksforbund har i samepolitikken, seier han.

Røvik meiner det er sannsynleg at regjeringas handtering av Melkøya-saka har fått mange Arbeidarparti- og Senterparti-veljarar til å stemme på Nordkalottfolket.

Han peiker også på det tydelege skiljet i oppslutninga om dei to samepolitiske partia.

– Nordkalottfolket er faktisk blitt eit viktig folkeparti i Finnmark og i veldig mange kommunar. Partiet er meir utbreidd i finnmarkskommunane enn Samelista. Den er meir konsentrert i dei fire samiske kjerneområda, Karasjok, Kautokeino, Tana og Nesseby, medan dei har ganske lita oppslutning i dei andre kommunane, seier Røvik.