Svenskane rykkjer frå oss på klimamål

I 2012 uttalte Olje- og energidepartementet at dei hadde eit «ambisiøst, men realistisk» mål om å redusere energibruken i eksisterande og nye bygg med 15 TWh innan 2020.

Ti år seinare har svenskane komme langt med å redusere energibruken.

Og Noreg?

I Noreg har energibruken i eksisterande og nye bygg gått opp sidan 1990, og vore på staden kvil sidan 2009 (oransje kurve).

I ein ny analyse frå Sintef konkluderer forfattarane med at Noreg «ikkje er i rute» med målet om å redusere energibruken.

I staden viser studien at ei vidareføring av dagens politikk vil auke energibruken i bygg i 2030 samanlikna med 2015.

– Sverige har teke problemet på alvor

– Sverige har i motsetning til Noreg ein aktiv verkemiddelpolitikk på Enøk, seier Bård Baardsen, som er seniorrådgivar i Norsk Varmepumpeforening.

Svenske bygg har difor ein stor del vassborne varmesystem. I tillegg er fjernvarme, bergvarmepumper og solceller meir utbreidd på andre sida av grensa.

– Sverige har teke problemet på alvor. Noreg er det einaste landet i Europa som verken har ein strategi eller ein handlingsplan for energieffektivisering, seier Jonas Henni Normann i Schneider Electric Norway.

Han viser til energimeldinga som vart lagd fram vår.

– Der er det stort sett fokusert på korleis vi skal produsere meir energi. Ikkje korleis vi skal bruke mindre energi.

EU jobbar med eit direktiv for å få ned energibruken i hus. Det vil også gjelda Noreg gjennom EØS-avtalen, og kan gi store utgifter for norske huseigarar.

1,1 milliardar til sparetiltak i norske hus

Eit munnhell seier at «den mest miljøvennlege energien er den vi ikkje bruker», og ifølgje det internasjonale energibyrået IEA er energieffektivisering det mest miljøvennlege tiltaket for å avgrense den globale oppvarminga.

Solberg-regjeringa erta derfor på seg store delar av miljørørsla då Enova i 2021 – med velsigning frå klimaministeren – kutta i støtta til varmepumper og solenergi for hushald.

I år har det vore store forventningar til neste års statsbudsjett etter at klimaminister Espen Barth Eide (Ap) signaliserte at han ville «gå all in» for å få ned energibruken.

I ein budsjettlekkasje varsla regjeringa seks tiltak for å få ned straumbruken, under dette ein instruks til Enova og Husbanken om å bruke 1,1 milliardar på sparetiltak i norske hus.

I budsjettsemja med SV fekk Enova 850 millionar kroner til.

Til gjengjeld vart øyremerkte Enøk-tiltak kutta med 280 millionar kroner, noko avisa Altinget har rapportert at det var «tungt for SV å gå med på».

– Vi forstår ikkje kvifor SV gjekk med på dette, seier Ola Elvestuen i Venstre.

– Ser stygt ut for Noreg

På Stortinget og blant interesseorganisasjonane er det tre ting som irriterer.

• Kuttet i øyremerkte midlar til Enøk-tiltak.
• Mangelen på ein «konkret nedtrappingsplan». Stortinget vedtok i 2017 at regjeringa måtte utarbeide ein slik plan. Fem år seinare og seks statsrådar seinare finst denne verkemiddelpakka framleis ikkje.
• At dei store subsidiane går til «det store, kapitalsterke» næringslivet og ikkje til vanlege hushald.

– Vi ligg bak Sverige, som har satsa på tilgjengelege løysingar for energieffektivisering og lokal energiproduksjon som sol og bergvarme i mange år. Når ikkje eingong ei straumpriskrise er nok til å få stortingsfleirtalet til å innsjå behovet for meir pengar og betre verkemiddel, ser det stygt ut for Noreg, seier Sofie Marhaug (R), som er andre nestleiar i Energi- og miljøkomiteen.

I eit skriftleg spørsmål til Espen Barth Eide (Ap) spør ho om klimaministeren kan «garantere at minimum 280 millionar kroner vil gå til energitiltak i bygg».

I svaret viser statsråden til «ein historisk auke» i overføringar til Enova, men at «ytterlegare energieffektiviseringstiltak utover summane som allereie er sett av til dette inneber å nedprioritere utsleppskutt.»

– Det har vi ikkje tid eller høve til om vi skal nå klimamåla i 2030, skriv han.

Han følgde opp svaret i ein tweet der han skriv at alternativet «ville vore å skyve på klimamåla».

MDG-leiar Arild Hermstad seier det er «absurd å setje energisparing opp mot klimakutt»:

– I eit større perspektiv er dette ein og same sak, særleg når vi veit at Noreg er kopla på det europeiske straumnettet. I ei tid der utgifter for folk flest aukar og vi må bidra i energidugnaden saman med Europa, kan Noreg gjere ein stor forskjell dersom vi satsar no.