– 100 millionar er eit grelt tal. Det er ein rekord som aldri burde eksistert, seier Filippo Grandi.
Han er leiar for FNs høgkommissær for flyktningar, som i dag legg fram nye tal over folk på flukt i verda. Dei oppdaterte tala omfattar både flyktningar, internt fordrivne, statslause og asylsøkjarar.
Ikkje berre Ukraina som er grunnen
100 millionar menneske er på flukt.
- Det er Noregs innbyggartal gonger 18.
- Det tilsvarer ein prosent av alle folk i verda.
- Og om talet på flyktningar hadde vore innbyggartalet i eit land, så hadde det vore det 15. mest folkerike landet i verda.
I fleire år har talet på flyktningar i verda halde seg rundt 70-80 millionar. Men i år er det gjort eit solid hopp, og det er krigen i Ukraina som er hovudårsaka til det.
Samtidig er ikkje Ukraina den einaste konflikten som har ført folk på flukt det siste året: Krigen nord i Etiopia, forfølgde rohingyaar i Myanmar, Talibans retur til makta i Afghanistan, og terrorgrupper i Burkina Faso, Nigeria og Den demokratiske republikken Kongo.
Flyktningar frå Tigray samlar seg til fest for å feire at det er 46 år sidan TPLF vart stifta. TPLF er eit parti og frigjeringsrørsle med base i regionen Tigray, som har hamna i konflikt med styresmaktene i Etiopia. Difor har mange frå Tigray flykta til Sudan.
Foto: HUSSEIN ERY / AFPSjefen for FNs flyktningarbeid meiner talet er ei påminning til verda om at det akkurat no er ekstra viktig å vere solidarisk for å klare å hjelpe flest mogleg.
– Dette må bli ei alarmklokke slik at destruktive konfliktar kan løysast og motarbeidast, at forfølging tek slutt, og at ein finn ei løysing på dei underliggande årsakene til at folk flyktar, seier Grandi.
Ekstremvêr skaper også flukt
Konflikt er hovudårsaka til at folk flyktar, men også ekstremvêr kan tvinge folk bort frå heimane sine.
Berre dei siste dagane har hundrevis av sørafrikanarar blitt heimlause. Søraustlege delar av landet opplevde kraftig nedbør, slik dei også har gjort tidlegare i år, og dermed var det mange som måtte reise frå heimane sine. Det melder mellom anna den sørafrikanske avisa Mail & Guardian.
Sør-Afrika er ikkje åleine. Også i Kina, India og Filippinane har folk måtte reise frå heimane sine på grunn av ekstremvêr.
Mange bussar har frakta folk frå Ukraina dei siste månadane. Krigen i Ukraina har skapt eit stort hopp i tal på flyktningar.
Foto: ANGELOS TZORTZINIS / AFPI statistikken over flyktningar kan ein sjå at det i verda er snakk om fleire millionar som er flyktningar fordi heimane er øydelagd av ekstremvêr.
På slutten av 2021 var 5,9 millionar menneske registrerte som internt fordrivne flyktningar som følger av naturkatastrofar. Det viser tal frå Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC) sin ferske rapport som kom sist veke.
I motsetnad til dei som flyktar frå konflikt, så kan mange av dei som flyktar frå naturkatastrofar flytte tilbake igjen etter relativt kort tid. Men stadig fleire opplever å bli ramma av begge deler, altså både konflikt og naturkatastrofar. Dermed må dei også flykte fleire gonger.
– I stadig aukande grad går konflikt og naturkatastrofar hand i hand, seier Jan Egeland, som er generalsekretær i Flyktninghjelpen, som er tett samarbeidspartnar med IDMC.
Ein flyktning frå Sør-Sudan innser at flaumen har øydelagd flyktningleiren i al-Qanaa, sør i Sudan. Biletet er frå september 2021, då mange hundre flyktningar måtte flykte vidare på grunn av dei store vassmengdene.
Foto: ASHRAF SHAZLY / AFPOgså positive teikn: Verda kan mobilisere
Men sjølv om statistikken er dyster, så ser likevel leiaren for FNs flyktningarbeid noko som har vore positivt.
– Den internasjonale responsen til folk som har flykta frå krigen i Ukraina har vore overveldande positiv, seier Filippo Grandi.
Han meiner omverdas respons på det som har skjedd i Ukraina er bevis på at det framleis finst mykje omtanke i verda, og han etterlyser liknande mobilisering også til andre kriser rundt om i verda.
– Men til sjuande og sist, så er humanitær hjelp berre ei lindring, og ikkje nokon kur, seier Grandi.
Enkelte flyktningleirar er massive, slik som Kutupalong-leiren i Myanmar,
Foto: AFPI bistandssektoren har det vore enkelte stemmer som har vore uroa for at krigen i Ukraina kan skape problem for kriser andre stader i verda.
I ein rapport frå Redd Barna og Oxfam blir det vist til at fleire av dei største og rikaste landa i verda har brukt mykje ressursar på å nedkjempe koronaviruset, for deretter å dreie mykje av den humanitære hjelpa i retning Ukraina.
Organisasjonane skriv at løfter om bistand er trekt tilbake, og at dette har resultert i kraftig auke i utanlandsgjelda, og fare for økonomisk kollaps i fleire land.
Også den norske regjeringa må tole kritikk, mellom anna frå FN-sjef Antonio Guterres, etter at delar av bistandsbudsjettet vart omprioritert frå langvarige prosjekt, og over til å hjelpe ukrainske flyktningar som kjem til Noreg.
