FN-domstol opnar folkemordsaka mot Israel

– Retten er klar over den menneskelege tragedien, og er djupt bekymra over tapet av liv i Gaza, sa dommar Joan E. Donoghue.

Dette er det Den internasjonale domstolen (ICJ) krev i folkemordsaka mot Israel:

• Staten Israel skal i tråd med folkemordkonvensjonen innføra alle tiltak for å hindra eit folkemord
• Israel må sørga for at handlingane til det israelske militæret ikkje bryt med folkemordkonvensjonen
• Israel må hindra og straffa direkte og offentlege oppfordringar til folkemord
• Israel må med ein gong sikra meir humanitær hjelp til sivile i Gaza
• Israel må innan ein månad levera ein rapport om kva tiltak dei har gjort for å hindra eit mogleg folkemord
• Hamas og andre militsar må frigjera gislane

Domstolen konkluderer tilnærma einstemmig med at det er fare for folkemord i Gaza.

– Nokre av Israels handlingar ser ut til å kunna falla inn under folkemordkonvensjonen, sa Donoghue.

Domstolen krev difor mellombelse tiltak inntil den endelege dommen kjem, noko som kan ta fleire år.

Les heile avgjerda her.

Meiner skuldingane er grunnlause

– Det palestinske sjølvstyret ber verdssamfunnet om å sørga for at avgjerda vert respektert, sa utanriksminister Riad Malki.

EU ber også om at både Israel og Hamas snarast oppfyller krava frå domstolen.

Til Reuters kallar Hamas tiltaka for «ei viktig utvikling», men har så langt ikkje kommentert kravet dei har fått om å frigjera gislane.

Israels statsminister Benjamin Netanyahu meiner noko heilt anna:

– Israel kjempar ein rettferdig krig utan sidestykke, seier han i eit fråsegn, og kallar avgjerda frå ICJ «skandaløs».

Det amerikanske utanriksdepartementet stadfestar at dei framleis meiner folkemordskuldingane mot Israel er grunnlause.

Ifølgje Reuters kallar den sørafrikanske regjeringa avgjerda for «ein viktig siger for internasjonal rett».

Men ministeren for internasjonale forhold, som var til stades i rettssalen, er ikkje berre positiv:

– Utan ei våpenkvile vil krava til domstolen ikkje fungera.

Inga våpenkvile

Domstolen forpliktar Israel til å verna palestinarar, og å avgrensa død og øydelegging i Gaza.

Dei kravde likevel ikkje våpenkvile, slik Sør-Afrika føreslo og Noreg støttar.

Sør i Gaza hadde advokat Fawas Al-Kalidi og fleire samla seg for å følgja avgjerda på fjernsyn.

Men Al-Kalidi jublar ikkje ennå.

– Som ofre for den brutale aggresjonen overfor folket vårt, såg me fram til ei mellombels våpenkvile, sa han til NRKs team i Gaza.

– I dag erklærer verda at det ikkje finst verken folkerett eller menneskerettar.

At det ikkje vart våpenkvile overraskar ikkje folkerettsforskar og professor ved UiO Geir Ulfstein.

– Domstolen skal ta stilling til skuldingar om folkemord, ikkje kor lovleg det israelske sjølvforsvaret opererer. Det avgrensar kva domstolen kan koma fram til, seier Ulfstein.

– Alle land er forplikta

Israel er folkerettsleg forplikta til å følgja det domstolen avgjer, men det er likevel ein sjanse for at dei ikkje følgjer opp tiltaka.

ICJ kan heller ikkje straffa Israel for å ikkje følgja krava.

Men så langt har dei teke del i forhandlingane og ikkje avvist ICJ, minner Ulftstein om.

– Og avgjerda vil legga eit større press på Israel.

Utanriksminister Espen Barth Eide (Ap) seier at å avgrensa militær aktivitet og auka humanitær innsats i Gaza, er noko Noreg har kravd sidan oktober.

Han understrekar at Israel og alle land må forhalda seg til avgjerda til ICJ.

– Alle land på kloden er forplikta til å sjå på om dei sjølv bidreg til eit potensielt folkemord i Gaza. Det skal Noreg også gjera, seier han.

Til dømes er det land som bidreg med våpeneksport til Israel og dimed indirekte til eit mogleg folkemord.

Les også Den største forbrytelsen

Det er Sør-Afrika som har klaga inn Israel til FN-domstolen. For snaue to veker var saka på høyring i Fredspalasset i Haag.

Då la Sør-Afrika fram argumenta for at Israel gjer seg skuldig i eit folkemord mot palestinarane i Gaza, kor om lag 26 000 menneske er drepne sidan 7. oktober ifølgje helsestyresmaktene i Gaza.

På si side argumenterte Israel for at handlingane vert gjort i sjølvforsvar.