Hopp til innhold

Girjealmmuheamit sámegillii goarádussan

Girjelágádus ČálliidLágádus almmuha girjjiid dárogillii jos de čoggošii ruhta almmustahttit girjjiid sámegillii.

Forlagssjef John Trygve Solbakk sitter foran en bokhylle

ČálliidLágádusa beaivválašjođiheaddji John Trygve Solbakk ii loga iežaset nagadit almmustahttit girjjiid sámegillii go eai oaččo ollislaš ruhtadeami almmuhemiide Sámedikkis. Dál almmustahttet dárogillii jos de tiinnešedje veaháš mainna nagadivčče almmustahtttit muhtin girjji sámegillii

Foto: Piera Balto / NRK

( Gula ášši sáme- ja dárogillii vuolimusas dán siiddus/ Hør innslag på samisk og norsk nederst på siden)

ČálliidLágádusa beaivválašjođiheaddji John Trygva Solbakk muitala dili dál leat šaddan vel losibun almmustahttit girjjiid sámegillii. Dán lohká dannego Sámediggi lea dán jagi gáibidišgoahtán ahte jos Sámediggi galgá doarjut sámegielgirjái buvttadandoarjaga, de ferte girjelágádus gávdnat vel lássiruđá earrasajis. Girjelágádus galgá ieš máksit viđat oasi juohke sámegielgirjealmmustahttimis.

Ruhta ii gávdno

Dán dili lohká dagahan váttisin almmustattit ođđa girjjiid sámegillii. Iežas ii gal loga vel fuomášan gos ruđaid galggaš oažžut sámegielgirjjiid buvttadeapmái. Ášši lohká leat nu ahte jos sii Norgga Kulturráđis ohcet lassiruđa almmustahttit girjjiid sámegillii, de lohket doppe ahte Sámediggi dat galgá dáid ruhtadit. Diekkár vástádusa ožžot sii gos dal de jearášit ruhtaveahkki, de ruhta ii gávdno.

Sámediggi bidjan lassinoađi lágádusaide

Norgga Sámedikki kulturjuhkosa fágajođiheaddji Johan Matteus Triumf duođašta ahte Sámediggi dán jahkái lea mearridan ahte girjelágádusat galget ieža máksit viđat oasi goluin go buvttadit ja almmustahttet girjjiid sámegillii. Seammás lohká ahte Sámediggi lea dán jagi vuoruhan ruhtadit čáppagirjjálašvuođa girjjealmmustemiid.

Sámediggeráđđi áigu ođđasit guorahallat ášši

Henrik Olsen

Sámediggeráđđi Henrik Olsen muitala iežaset fuomášan makkár dillái sii leat dahkan girjelágádusaid mat almmustahttet girjjiid sámegillii. Áigot geahččalit rievdadit viđatoasse buhtadeami maid dál gáibidit lágádusain.

Foto: Monica Falao Pettersen / NRK

Sámedikkeráđđelahttu Henrik Olsen lohká iežaset ráđis leat fuomášan lágádusaid váttis dili viđatoasseruhtademiin. Danne áigot sii dán geahččalit rievdadit. Seammás lohká maid Henrik Olsen iežaset áddet ahte eai sámegielgirjjit vuovdde dan mađii ahte dáiguin dál lágádusat tiinnešedje.

Fuomášahttá lágádusaid ruhtadit viđatoasi iežaset bargguin

Son fuopmášahttá ahte lágádusat sáhttet dán 20 proseantta maid ieža galget ruhtadit, dása sáhttet bidjat bargguid maid ieža barget siskkáldasat dainna girjeprošeavttain. Sii áddejit bures ahte lágádusat eai fitne gosge lassiruhtadeami girjealmmustahttimiidda, go buohkat čujuhit dasa ahte Sámediggi dat galgá ruhtadit girjealmmustahttimiid.

Muhto ii son maidge dasa gal loga jos dal sámi lágádusat almmustahttet girjjiid dárogillii, go dáid girjjiide ii gal Sámediggi leat moge seaguhuvvon.

Sámediggi galgá ruhtadit girjealmmustemiid sámegillii

Sámedikki ovddasvástádus lea ruhtadit sámegielgirjjiid almmustahttima, ja sii áigot dál 2016 bušeahtas geahčadit mo sáhtašedje buoridit vejolašvuođaid lágádusaide oažžut Sámedikkis ollislaš ruhtadeami sámegielgirjealmmuhemiide. Ja boahtte jahkái leat sii maid bargamin ođđa strategalaš plánain, mii maiddái galggašii buoridit eara áššiid girjjálašvuođa dilis. Das lea earret eará sáhka doarjjaortnegiin lágádusaide, nu go girjjálašvuođadoarjagiin, girjebussedoarjagiin, ja mo lágádusaide livččii vejolaš addit ruđaid dovddusindahkat ođđa girjjiid.

Korte nyheter

  • FHI: Færre tilfeller av prostata-, bryst- og lungekreft i 2023

    38.094 nye krefttilfeller ble registrert i Norge i fjor. Det er litt færre enn i 2022, en uvanlig nedgang, og særlig for de tre største kreftformene i Norge.

    De fire vanligste kreftformene prostata-, bryst-, tykktarms- og lungekreft utgjorde til sammen 42 prosent av alle krefttilfeller i Norge i 2023. Vanligvis er det ventet en liten, årlig økning i krefttallene, fordi det blir stadig flere her til lands og en stadig større andel av befolkningen er eldre.

    – I år peker flere piler rett vei, sier direktør Giske Ursin i Kreftregisteret, FHI til NTB.

    Årsstatistikken fra Kreftregisteret kom tirsdag morgen. Ursin er spesielt fornøyd med 6,2 prosent nedgang i antall lungekrefttilfeller blant kvinner.

    – Dette er etterlengtede tall – lungekreft blant kvinner har over lang tid økt urovekkende mye, men nå ser vi en betydelig nedgang, som vi håper kommer til å fortsette, sier Ursin.

    Samtidig er det noen kreftformer som peker seg ut med en fortsatt økning.

    – Her er hudkreft og melanom i en særklasse. Dette er kreftformer som har hatt en enorm økning gjennom mange tiår, og der vi fortsatt ikke ser noen tegn til nedgang, sier Ursin.

    (NTB)

  • Vandring i samiske landskap med artisten Katarina Barruk

    Lulesamisk kirkeliv i Den norske kirke inviterer mandag 17. juni til vandring i Hamarøys samiske landskap.

    Vandringen går til helleren Lappkjerka ved Kaldvågen.

    Underveis i vandringen blir det rom for både stillhet og samtale, og ved bålplassen blir det servert gáhkko og kaffe, skriver Facebooksiden Julevsáme girkkoiellem om arrangementet.

    Det blir også musikk av den umesamiske artisten Katarina Barruk og musikeren Arnljot Nordvik.

    Arrangementet inngår i Bodø 2024s delprosjekt European Cabins of Culture, der de sammen med Den Norske Turistforening og Nordlandsruta presenterer turisthytter og turdestinasjoner i Nordland, som forvandles til bittesmå kulturhus der kunstnere og artister får skape et kulturelt program ute i Nordlandsnaturen.

    Lappkjerka i Hamarøy
    Foto: Johnny Andersen / NRK
  • Sametinget besøker pitesamisk område

    Tirsdag 6. og onsdag 7. mai skal Sametinget reise rundt i pitesamisk område i Nordland og ha dialogmøter med pitesamiske institusjoner for å høre mer om hvilke utfordringer de har.

    Sametingsråd Maja Kristine Jåma skal sammen med politisk rådgiver Nils Ante Eira besøke Dållågádden Villmarkscamp i Tollådalen i Beiarn, Adde Zetterquist Kunstgalleri og Nordland nasjonalparksenter på Storjord i Saltdal og bedriften til Margareth og Lennart Ranbergs fra Moen, og ha dialogmøter med Torill og Knut Sivertsen og styret i Salto Bihtesamiid Searvi/Salten Pitesamiske Forening.

    De skal også ha møter med pitesamisk senter Duoddara ráfe, Saltfjell reinprodukter, ordfører i Fauske Marlen Rendall Berg (Sp), foreningen Pitesamisk Museum, Duokta reinbeitedistrikt og Ballvatn reinbeitedistrikt.

    Pitesamiske bygninger ved Nordland nasjonalparksenter
    Foto: Sander Andersen / NRK