Til kamp for fakta

– Demokratiet vert svekka utan vitskapen, seier Asbjørn Røiseland, professor ved Nord universitet i Bodø.

Mange forskarar reagerer på den nye presidenten i USA, Donald Trump. Han er ein kjend fornektar av menneskeskapte klimaendringar, anti-elitist og ikkje redd for å sei det han meiner.

No mobiliserer menneske over heile verda seg i ein "march for science", ein vitskapsmarsj, for å syne si misnøye med den 45. presidenten.

Vil skape merksemd

– Folk må vite å skilje mellom god og dårlig kvalitet på kunnskap, difor er det viktig at me står opp for det me trur på.

Ingrid Bay-Larsen er forskingsleiar på Nordlandsforsking, og ein av initiativtakarane for ein forskingsmarsj i Nordland.

– Me ser at fakta og vitskapleg kunnskap vert sett på sidelinja, og at reine løgner får stadig større spelerom i samfunnet og i politikken. Slik går det ikkje an å ha det, seier Bay-Larsen.

– Om ein kan konstruere si eiga verkelegheit og ta avgjersler basert på løgn, fer me fort av garde i feil retning, seier Bay-Larsen.

Formar sin politikk

Donald Trump har ikkje sete lenge som president i USA, men formar no sin politikk. Innan vitskap, klima og miljø endrar han kursen forgjengaren Barack Obama sto ved:

• På Det kvite hus sine nettsider, har det lenge vore dedikert ei side til informasjon om klimaendringar. Den er no fjerna.
• Han gav tilsette ved miljødepartementet EPA munnkorg, og stogga dei frå å setje i gong nye tiltak.
  • Kjelder fortel avisa The Guardian at Trump-administrasjonen ynskjer å fjerne EPA fullstendig.
• Miljøsjefen i Donald Trump-administrasjonen, Scott Pruitt, er også kjend for å fornekte menneskeskapte klimaendringar.

I tillegg er presidenten framleis aktiv på sin private Twitter-konto, som var kjelde til mykje nyhendestoff gjennom valet. Ein skribent for den svært konservative nettstaden Breitbart News, Milo Yiannopoulos, besøkte Berkeley-universitetet i California i slutten av januar. Før talen hans braut opptøyar ut på universitetet, og Yiannopoulos måtte avlyse arrangementet sitt.

President Donald Trump var lite nøgd med at Yiannopoulos blei hindra i å tale, og truga universitetet med å fjerne den offentlege stønaden deira.

– Eg vil lette på restriksjonane kring arbeidsskapande naturressursar, sa Trump under ein pressekonferanse tidlegare i vinter. Han ynskjer å opne for meir kol-, olje- og gassindustri på amerikansk jord.

• Les også: Klimaforskarar fryktar Trump – kopierer all forsking og lagrar det på trygge stader

Fryktar for forskinga si

Fleire forskarar har byrja å sikkerheitskopiere arbeidet sitt, i frykt for at Trump sin administrasjon skal fjerne dei. Nettstaden Climate Mirror dukka opp kort tid etter at meteorolog og spaltist Eric Holthaus tok til orde for ein felles database av forsking og data om klimaendringar.

– Noko som verka litt paranoid før, blei plutseleg potensielt realistisk, eller i det minste noko ein ynskjer å sikre seg mot, seier Nick Santos, ein miljøforskar ved University of California i Davis, til The Washington Post.

– Har all grunn til å frykte Trump

– Eg tykkjer det er svært flott at Trump utfordrar desse menneska. Forsking og vitskap er ein ting, men dei må ha litt avstand for å sjå heile biletet.

Hans Jørgen Lysglimt Johansen er partileiar i Alliansen. Dei har ikkje nokon fastsett klimapolitikk, men Johansen har sjølv sterke meiningar om temaet.

– Eg er ingen klimaekspert, men det er heilt klårt at fleire brukar dette klimahysteriet til å rane til seg makt og pengar, seier Johansen.

Partileiaren meiner at vitskapsfolk altfor lenge har hatt makt og innverknad i samfunnet, men ikkje fått den kritikken dei burde møte. Difor tykkjer han godt om meiningane Donald Trump no frontar.

– Desse sokalla vitskapsfolka har fått raljere og herje med frykt i dette klimahysteriet ei god stund, utan å møte motbør. Dei kjenner seg heva over all kritikk ved å bruke vitskapen dei sit på som argument, seier Johansen.

– Bør eit slikt kritisk syn på vitskapen, som no er ein del av offentleg politikk i USA, få fotfeste i Europa også?

– Ja absolutt! Denne galskapen med krev enorme mengder midlar som andre menneske treng. Det er det glade vanvit!

Motstand byrjar i det små

– Det er me som enkeltpersonar som må gjere ein forskjell, steg for steg, seier Asbjørn Røiseland.

Dei er nett ferdige med sitt fyrste møte; tre forskarar og professorar på eit halvmørkt kontor. Om dei får med seg fleire til å marsjere, står att å sjå.

Vitskapsmarsjen skal haldast 22 april, same dag Parisavtalen vart underskriven i 2016, og den årlege markeringa av global oppvarming, «Earth Day».