Regjeringa vil la universiteta tene meir pengar på utdanning

I dag kan ikkje høgskular og universitet ta betalt for spesielt tilrettelagt vidare- og etterutdanning. I alle fall ikkje om dei vil nytte innhald frå dei vanlege utdanningane. Det vil regjeringa endre.

Dei vil late institusjonane ta betalt for nokre vidare- og etterutdanningar. Det er dette punktet som skapar reaksjonar.

– Vi må gjere det lettare for folk å ta etter- og vidareutdanning, ikkje vanskelegare og dyrare.

Øystein Mathisen er stortingskandidat hjå Nordland Arbeidarparti. Han fryktar det nye forslaget frå Kunnskapsdepartementet (KD) bryt med gratisprinsippet for høgare utdanning.

Fryktar pengefokus og klasseforskjellar

– For oss er det kjempeviktig at moglegheita for utdanning og kunnskap skal vere gratis og lik for alle, seier Mathisen.

Ap-politikaren er uroa for at folk som har vore i arbeid, men som treng påfyll av utdanning, må ta rekninga sjølv.

Han speglar den uroa fleire av svara på høyringa uttrykker: at små og mellomstore bedrifter ikkje vil ha råd til å sende sine tilsette på etter- eller vidareutdanning, og at dette kan bidra til eit «større klasseskilje basert på økonomi og kunnskap».

• Les også: Kommunen trekkes tre millioner fordi innbyggerne har for lite utdanning

– Gratisprinsippet må ligge fast, det er noko av det viktigaste vi har, spesielt no når vi må vidareutdanne fleire.

Han fryktar at dette er starten på ei ny ordning med å ta betalt for utdanning

– Vi er spesielt uroa for universitet som Nord, som allereie skulle ha vore sterkare finansiert.

– Om ein no lagar denne moglegheita, kan ein berre be universiteta sjølv om å skaffe eigne inntekter. Då vert det ein jobb for universiteta å tene pengar og drive business. Det er ikkje hovudoppgåva deira. Det skal vere utdanning, forsking og formidling, seier Mathisen.

• Les også: Syv råd til deg som skal søke høyere utdanning

Avviser kritikken

Henrik Asheim (H) er forskings- og høgare utdanningsminister og statsråd i Kunnskapsdepartementet. Han avviser at nye, betalte studiar vil bidra til auka sosiale forskjellar.

– Nei, eg er ikkje einig i det.

Asheim fortel at den nye ordninga vil gjere at Lånekassen kan gje lån til det skulepengane kostar, sjølv om den som søkjer er i full jobb.

– Universiteta og høgskulane våre utviklar jo veldig mykje bra undervising for heilgradsstudentane som går gratis på høgare utdanning, og vi meiner dette også må kunne brukast på dei som tek etter- og vidareutdanning.

– Kritikarane dine meiner dette er starten på å hole ut og til slutt kvitte seg med gratisprinsippet i høgare utdanning. Er det det de held på med?

– Nei, ikkje i det heile teke, svarar Asheim.

Han understrekar at gratisprinsippet, at alle skal ha tilgang på utdanning utan at det kostar noko, er lovfesta, og at dei ikkje har lagt fram planar for å endre dette.

• Les også: Frykter hun ikke får bruk for åtte år med høyere utdanning: – Veldig frustrerende

Universitetet sjølv positive

Nord universitet sjølv delar ikkje Arbeidarpartiet sitt syn. Dei kjem til å sende sitt eige høyringssvar, og støttar KD sitt forslag.

– Dette er jo ikkje eit tiltak, slik vi ser det, for å byrje krevje pengar på alle moglege studietilbod i Noreg.

Levi Gårdseth-Nesbakk er prorektor for utdanning ved Nord universitet. Han meiner det i høgare utdanningssektoren er kjend at det er vanskeleg å levere etter- og vidareutdanning fordi det er ressurskrevjande.

I dag har dei ikkje får lov til å bruke innhald frå den vanlege undervisinga i desse utdanningane – og ta betalt for det. Det vil KDs forslag endre på.

– No må vi stadig kome opp med nye ting, ofte på kort tid. Då er det vanskeleg å få det utvikla skikkeleg og kvalitetssikra.

Han meiner at kompetansepåfyll vert meir og meir viktig i tida som kjem.

– Det at folk vert tilsett og jobbar i 40 år og får gullklokke... ein skal ikkje sei at den tida er forbi, men det er jo ikkje det som er vanleg lenger, seier Gårdseth-Nesbakk.

Nord kjem til å gjere seg nytte av ei slik ordning, om den går gjennom.

• Les også: Frykter dårligere forskning hvis universitetet får det som de vil