Rachel og Martin har prøvd alt for å få sonen til å sove

Ein ekspert seier du skal dulle litt mindre med barnet før leggetid.

Ein annan seier det kan gå utover barnet si tilknytingsevne.

Er det nødvendig å gå inn igjen? Har barnet det fint trass i grimasar og lydar?

Foreldre står overfor ei rekke problemstillingar, og med lite søvn er det lett å gå seg vill.

Foreldreparet Rachel Tømmervåg og Martin Lukassen har prøvd det meste for å få sonen på åtte månader i søvn.

Knekt koden – i alle fall litt

Foreldra har for eksempel prøvd barnevogn, bilstol, og å la guten sovne på brystet deira.

– No har vi knekt koden litt. Det beste er å hjelpe han å sove, og gå inn og ut av soverommet, seier Tømmervåg og legg til:

– Vi plukkar han opp kvar gong han klagar litt. Då blir han fornøgd. Det er i alle fall det som fungerer best for oss.

No får sonen til å sove litt i eiga seng.

– Det er ein siger, seier far Marin Lukassen.

– Har de prøvd å berre la han skrike?

– Vi har ikkje lyst til at han skal skrike seg sjølv til søvn. Vi har lese at det ikkje er så bra, og så får vi vondt av han. Vi har rett og slett ikkje hjarte til det, seier Tømmervåg.

Som for småbarnsforeldre flest, er normalen for familien fire timar sporadisk søvn om nettene.

– Det er utruleg kva ein overlever. Det går greitt, men nokre dagar er ein ekstra sliten.

Paret er ikkje åleine med å ha fått mange råd til korleis dei skal få ungen til å sove.

Botnlaus fortviling med utrøystelege barn

– Det er blitt ein vanskeleg debatt der ute når det kjem til søvn.

Det bekreftar psykolog Turid Skjerve Leksbø. Ho er spesialrådgivar ved Regionsenter for barn og unge si psykiske helse Aust og Sør (RBUP).

– Eg har kjent på den botnlause fortvilinga som vi foreldre møter med utrøystelege barn.

I havet av råd og meiningar, dannar det seg to ulike leirar:

På den eine sida står dei som forskar på dette og fortel oss kva forskinga viser.

På den andre sida er dei som fryktar at forskinga ikkje tar med seg alt.

– Det har dessverre ført til ein del motstridande råd. Der folk og fagfolk kan uttale seg på ein måte som skremmer foreldre frå å ta i bruk evidensbaserte metodar på søvn.

Her ligg også skremselspropagandaen. Kor mykje skal til før det går utover tilknytingsevna?

Dette er det gjort forsking på, fortel Leksbø.

– Studiane viser at barn som fekk evidensbasert metode for søvntrening, altså ein føreseieleg ein, ikkje hadde forskjell på tilknyting verken før eller etter desse metodane, seier ho.

Den føreseielege metoden inneber å gjere ting likt, og forsøke å vente litt før ein går inn til ungen som lagar lydar.

Det viktigaste er å prøve å hjelpe ungen med å sove. Du kan lese meir om korleis lengre nede i saka.

Ny app skal hjelpe foreldre

Dei siste åra har Leksbø vore med å utvikle ein ny app som skal hjelpe småbarnsforeldre med legging og søvn.

Appen Sov godt skal vere klar til bruk våren 2023.

Appen skal hjelpe foreldre med å få ein betre og meir lettvint oppfølging, og sikre gode rutinar og råd for legging av småbarn som har passert seks månader.

Appen blir eit verktøy som hjelper foreldre å kartlegge behovet sjølve, og diskutere dette med helsepersonell som står bak både appen og råda som følger med.

Metoden skal bli tilpassa foreldre og den aktuelle familien, understrekar ho.

Det finst ikkje ein enkelt fasit, og bekymringane som foreldre har er ofte velmeinte.

– Ein er trøytt sjølv og lurer på kva som er det rette å gjere for barnet sitt, seier Leksbø.

Lett å misforstå barnet

Dette blir forsterka nettopp fordi spedbarn ikkje kan uttrykke seg med ord.

Dei kan rynke på panna, lage lydar og vifte med hendene.

På den måten er det enkelt å misforstå barnet, seier Inger Pauline Landsem.

Ho er førsteamanuensis på sjukepleiarutdanninga for UiT.

– Ein kan lett misforstå barna og tru at dei er vakne, men kanskje er dei berre på veg inn i ein ny søvnsyklus.

Og det er veldig bra for dei, forsikrar Landsem.

Ho har forska på foreldrekompetanse og meistring i spedbarnsalder.

Foreldre har stort behov for rettleiing

Spesielt ein ting har mange foreldre til felles i denne fasen.

– Foreldre har veldig behov for å vere i partnarskap med hjelparane sine.

Landsem har nyleg, saman med ein kollega, gjort ein kartleggingsstudie som bekreftar jordmødrer og helsesjukepleiarar sine erfaringar.

Behovet for hjelp blant foreldre er stort, og då spesielt med tanke på samkøyrde råd frå helsepersonell.

Nokre sentrale funn var:

• Spedbarn søv allereie i fosterlivet. Dette bekreftar at tidlege, individuelle søvnmønster er til stades og blir utvikla vidare etter fødsel.
• Foreldre kan fremje spedbarn sin søvnregularitet. Under lett søvn er det lett å mistolke barnet som vakent.
• Gode berøringar, såkalla babymassasje, som del av ein leggerutine er godt dokumentert og har positiv effekt.
• Spedbarnssøvn er lite tematisert. Det står i stor kontrast til behovet for kunnskap og rettleiing som foreldre beskriv.

– Dersom ein skal praktisere samsoving, bør ein gjer det innanfor dei retningslinjene som er skisserte, og der er vi heldige fordi Helse Noreg har vore tydelege, seier Landsem.

Foreldreparet Tømmervåg og Lukassen er på si side i flytsona når det gjeld å få sin son til å sove.

– Søvntreninga er vanskeleg, men ein skal ta vare på seg sjølv også, avsluttar Lukassen.