For Mariam starta det med at ein gut la henne til på Snapchat. Dei kjende til kvarandre frå før. Begge var fødde i Noreg, med pakistanske foreldre. Dei snakka saman ein periode, utan at ho opplevde det som litt meir enn ein bli kjend-fase.
Så ein kveld stod heile familien hans på døra.
– Eg fekk ein liten mistanke, men tenkte at det kan jo ikkje vere det, fortel Mariam.
Frå kjøkkenet overhøyrde ho samtalen i stova. Der blei det spurt om giftemål.
– Ingen spurde meg om noko som helst, fortel den då 20 år gamle kvinna.
Vi har kalla henne «Mariam». NRK kjenner identiteten hennar, men har anonymisert henne for å kunne fortelje historia hennar. Mykje av artikkelen er basert på ein dom.
Sa nei, til inga nytte
Mariam fekk gåver, merksemd og opplevde press. Etter å ha strekt grensene til familien gjennom ungdomstida, var foreldra glade for at ein likevel hadde spurt om handa hennar.
20-åringen prøvde fleire gonger å seie til foreldra sine at ho ikkje ville gifte seg med denne mannen.
– Mamma sa at det ville få store konsekvensar for både henne og statusen til familien internt i det norsk-pakistanske miljøet, viss dei ikkje gifta seg.
Faren krevde at dei skulle gifte seg av respekt for foreldra, viss ikkje ville ho bli utstøytt frå familien, fortel Mariam.
– Etter kvart forstod dei meir av den dårlege kjensla mi rundt bryllupet, men då kjende dei at det var for seint. Bryllupet var bestilt.
Det var ingen vald eller truslar om vald. Men eit langvarig psykisk press.
– Det var manipulasjon, seier Mariam i dag.
Æra til familien først
Oppveksten til Mariam var streng og kontrollerande – ho lærte å sette æra til familien framfor seg sjølv. Det handla om å respektere det foreldra bestemte.
Særleg etter at ho kom i puberteten opplevde ho omfattande sosial kontroll frå familien og storfamilien.
Det var innetider, og reglar om kven ho kunne og ikkje kunne vere saman med.
– Eg var livredd for å bli sett med klassekameratar, for alle gutar eg stod saman med blei mistenkt som kjærasten min.
Dette gjaldt heilt fram til ekteskapet.
– Det handla om å halde oppe æra til familien internt i det norsk-pakistanske miljøet som familien var ein del av.
Ein dag skulle ho få nok.
Sosial kontroll av jenter
I 2018 gjorde Statistisk sentralbyrå (SSB) si førre store undersøking blant norskfødde med innvandrarforeldre. Då undersøkte dei blant anna kor stor innverknad foreldra hadde på val av ektefelle.
Nesten ein av fem med pakistansk bakgrunn sa at foreldra hadde svært stor eller ganske stor innverknad på valet.
Mariams oppleving med strenge reglar i tenåra gjeld mange minoritetsjenter.
Forskarar ved Universitetet i Oslo hadde i 2021 analysert svar frå 25 000 elevar i Oslo-skulen. Der var det tydeleg at mange minoritetsjenter opplevde restriksjonar frå foreldra. Og at dette fortsette sjølv om jentene blei myndige.
Nesten halvparten av jentene med minoritetsbakgrunn svarte at dei ikkje fekk lov til å ha kjærast, då dei gjekk siste året på vidaregåande.
Rundt ein av tre fekk ikkje lov til å vere saman med venner av motsatt kjønn. Gutane med minoritetsbakgrunn hadde friare rammer.
Når jenter med pakistanske foreldre først giftar seg, er det med ein med pakistansk bakgrunn. I 9 av 10 tilfelle, viser tal frå SSB i 2020.
Eit rart bryllup
Bryllupet til Mariam i Noreg såg stort og imponerande ut.
– Men det var berre rart. Eg sat berre og såg på alt, er det verkeleg eg som giftar meg?
Men kva slags ekteskap var dette? Ho hadde jo starta praten med han. Ho blei overaust med kompliment og gåver.
– Eg klarte ikkje å forstå om det var arrangert, tvang eller om eg valde han. Eg trudde tvangsekteskap var enten det eller så dør du. Dette var noko anna.
Etter festen flytta ho inn til familien hans.
Ut av ekteskapet
Etter nokre månader i ekteskapet, bobla det over.
– Eg stod opp ein dag og tenkte; kva driv eg med? Eg har ikkje eit liv.
Ho drog heim til foreldra sine, og kom aldri tilbake til ektemannen. Foreldra aksepterte at dottera ville ut av ekteskapet.
Ei venninne, som studerte juss, fortalde henne om psykisk tvang.
– Først ville eg ikkje innsjå det, alle var jo greie. Han hadde kontakta meg. Men jo meir ho snakka, jo meir kjende eg meg sjølv i det.
Mariam gjekk til domstolen, og fekk ekteskapet kjent ugyldig. Dermed blei ho ikkje skilt, men fekk sivilstatus ugift. Ekteskapslova opnar for at ein kan gjere dette innan eitt år etter at ein har blitt fri frå tvangen.
Dommaren fann det bevist at ekteskapet var inngått ved tvang. Sidan det var ei sivil rettssak blei ingen straffa.
Ektemannen møtte ikkje i rettssaka, han gav heller ikkje noko svar på søksmålet.
NRK Brennpunkt har funne ti slike sivile rettssaker sidan år 2000. Dei fleste var norsk-pakistanarar.
Politioverbetjent Jasmina prøver å redde to unge nordmenn frå å bli tvangsgifta. Samtidig er «Nora» på flukt frå foreldra.
