Her kan vikarlegen koste 300.000 kroner i veka

NRK har tidlegare fortalt om desperate norske kommunar som freistar nyutdanna danske legar med lønningar på 200.000 norske kroner – i månaden.

No viser eit internt notat at norske kommunar må førebu seg på å betale det dobbelte av dette neste sommar.

I notatet er dei nye satsane oppgitt til 95.800,- kroner – i veka.

«Utgiftene til vikarlegar har eksplodert», heiter det i notatet.

Og ingen stader har dei eksplodert meir enn i Skjervøy kommune i Troms.

300.000,- kroner – i veka – er summen dei er villige til å bruke på ein legevikar, «i ytste konsekvens ut året».

Deler av summen går til vikarbyrået, men brorparten går direkte til legen.

Framtid i Nord omtalte saka først.

– Dette er et kraftig innhogg i kommuneøkonomien, og ikkje ei løysing som er berekraftig. Det er ein kriseløysing, seier Åshild Hansen, som er helse- og omsorgssjef i kommunen.

Ho legg til at kollegaer i kommunen har uttrykt at tilbodet er «usmakeleg» og at ho «til dels kan vere samd i det».

I Årdal kommune kallar ordførar Hilmar Høl (Ap) dei galopperande legeutgiftene for «det største problemet vi har».

For kort tid sidan var kommunen i kontakt med ein potensiell vikarlege som kravde 120.000,- kroner i veka, pluss reisekostnader og fullt møblert bustad.

Årdal kommune manglar tre av seks fastlegestillingar, og var difor i ferd med å akseptere tilbodet inntil begge partar «fann eit betre alternativ».

– Eit alvorleg rekrutteringsproblem

I 2015 var prisen for ein vikarlege 32.950 pr. veke for ikkje-spesialistar, og 39.900 pr. veke for spesialistar.

– Det er særleg siste tre åra at prisane har gått veldig opp, seier Guri Olsen, som er tenesteleiar for helse i Aurland kommune, der to av tre fastlegelister er utan lege.

Ordførar i Sunnfjord kommune, Jenny Følling (Sp), kallar lønningane eit bilete på «eit alvorleg rekrutteringsproblem».

Hennar resept er å desentralisere siste halvdel av medisinstudiet.

– Vi veit kor viktig studiestad er for vidare arbeidsstad. Desentralisert utdanning ved lokalsjukehus og i kommunar aukar sjansen for at legane vert buande i distrikta også etter ferdig utdanning, seier ho.

Forholdet mellom studiestad og arbeidsstad vert utforska i prosjektet «Utdannar vi helsepersonell som by og land treng», som Nasjonalt senter for distriktsmedisin har teke initiativ til.

– Som å tisse i buksa for å halde varmen

På Stortinget vekkjer situasjonen i Kommune-Noreg skarpe reaksjonar:

• Marian Hussein (SV): – Dette er spinnvilt. Kommunane er fanga i uføre der dei blakkar seg på vikarbyrå i staden for å satse på langvarige løysingar.
• Aydar Seher (Raudt): – Å løyse problemet med å ty til kommersielle vikarbyrå for å rekruttere legar utan spesialisering er som å tisse i buksa for å halde varmen, og så sende han til reins i staden å vaske han sjølv.
• Olaug Bollestad (KrF): – Denne saka vitnar om kommunar i ein desperat situasjon.
• Bård Hoksrud (Frp): – Når nyutdanna, danske legevikarar kan tene det dobbelte av kva norske fastlegar gjer, viser det kva for ein desperat situasjon norske kommunar står i.
• Tone Wilhelmsen Trøen (Høgre): – Dette er eit bilete på situasjonen i fastlegeordninga. Fastlegekrisa er ei pasientkrise.

President i Legeforeininga, Anne-Karin Rime, seier til NRK «vikarstafetten» er eit symptom på fastlegekrisa.

– Det gjer at pasientane må møte mange ulike legar, noko som gir langt mindre kontinuitet og stabilitet. Då mister vi sjølve gullet i fastlegeordninga. Vikarbruken er i tillegg veldig dyr for kommunane.

Regjeringa varslar «konkrete grep» i statsbudsjettet

Helsedirektoratet oppgir at 175.000 nordmenn manglar fastlege, medan Allmennlegeforeininga hevdar det reelle talet er 235.000.

Regjeringa har varsla «konkrete grep» for fastlegeordninga i statsbudsjettet for neste år, som blir lagt fram i oktober.

Vidare har dei sett ned eit ekspertutval som skal gå gjennom allmennlegetenesta. Mandatet er å gi konkrete forslag til tiltak for å styrkje fastlegeordninga «slik at alle får ein fastlege å gå til og gjere den berekraftig over tid».

Ekspertutvalet skal levere dei fyrste tilrådingane innan 1. desember 2022.

NRK snakka med statssekretær i Helse- og omsorgsdepartementet, Ole Henrik Krat Bjørkholt (Ap), tidlegare i september:

– For å løyse fastlegekrisa må vi tenkje nytt, og vi må ta nye grep. Vi kan ikkje halde fram i same spor og håpe situasjonen løyser seg over tid.