Hopp til innhold

Kvikksølv i Tanavassdraget

Det viste prøver som ble tatt ved Gassanjárga søppeldeponi i 2006. Laksebreveiere raser, men de ansvarlige sier det er skjedd en feil.

Gassanjárga søppeldeponi
Foto: Nils Henrik Måsø / NRK

Det var i fjor at prøvene ble tatt under deponiet, men de ansvarlige for deponiet sier at det har skjedd en feil ved prøvetakning.

Dette tror ikke laksebreveierne på.

Frode Karlsen
Foto: Nils Henrik Måsø / NRK

Krever at det legges ned

Laksebreveierforeningens leder for Tanavassdraget, Reidar Varsi, krever at deponiet blir lagt ned.

- Det er umulig for meg å tro at det ikke er kvikksølv der. Med alt søppelet som har blitt fraktet hit, har det kommet mye annet av stoffer hit. Vi frykter at det vil renne over i Tana elva, og det kan vi ikke godta, sier Varsi.

Han frykter at de giftige stoffene kan skade lakseelva, som er en av Norges beste.  

- Folk kaster batterier, det kommer nikkel og bly hit, og andre stoffer som vi vet kan skade villaksen i Tana elva. Noen steder må jo stoffene renne til, og vi ser jo at den nærmeste plassen er elva. Vi krever at denne plassen avvikles og at det settes i gang en utredning om hvilke konsekvenser deponiet har hatt for miljøet, sier Varsi.

Øst-Finnmarks søppelfylling

Alle kommunene i Øst-Finnmark og Utsjok kommune leverer søppelet sitt til Gassanjárga i Tana, omtrent 16.000 tonn i året. Deponiet ligget bare noen få kilometer utenfor tettstedet Tana bru.

Det var i juni i fjor at prøvene som påviste kvikksølv ble tatt i Gassanjárga, og analyseresultatene var skremmende. Kvikksølv er det farligste tungmetallet som finnes og angriper sentralnervesystemet. Fylkesmannen var sjokkert over resultatene.    

- Øst-Finnmark avfallsselskap (ØFAS) har gjennom sin egen overvåkning av nærområdet rundt Gassanjárga sett forhøyede nivå av kvikksølv i 2006.  Man ønsker jo ikke kvikksølv ut i naturen, og man ønsker det heller ikke i næringskjeden, sier Evy Jørgensen, som er leder i forurensingsseksjonen hos fylkesmannen i Finnmark.   

- Feil i prøvene

ØFAS mener selv at det ikke er eller har vært kvikksølv ved søppeldeponiet i det hele tatt.

- Det er vanskelig å si, men jeg tror at det er påført under selve prøvetakningen og at det har vært en prosedyre feil som er gjort hos oss, sier konsernets direktør Frode Larsen.

- Det er ingen grunn til å bagatellisere resultater som ble tatt, de tar vi høyst alvorlig hver eneste gang. Vi vil alltid gjøre det som kreves for å finne ut om det stemmer eller ikke, sier Larsen.

- Ingen fare

Hydrogeolog Oddmund Soldal mener tanaværingene og laksefiskerne ikke har noen grunn til bekymring.  

- Ja, det mener jeg er avgjort. Det er tatt flere prøver for å kontrollere den analysen i 2006, og alle de prøvene viser negativt resultat med hensyn på kvikksølv, sier Soldal.

Soldal mener det er en helt vanlig ting at det påvises feil i slike prøver.

- Det skjer jo stadig vekk at det er feil i analyser, og jeg har vært borti andre kvikksølvanalyser fra andre avfallsplasser tidligere som har vært feil, sier han.

Fyller ikke kravene

Det kom nye krav til søppelfyllinger om dobbel bunn i juli i år, og Gassanjárgga søppelfylling fyller ikke de kravene. Den doble bunnen skal hindre giftstoffer i å renne i grunnvannet.

ØFAS har søkt om dispensasjon til å fortsette med virksomheten sin i Gassanjárga selv om de ikke har dobbeltbunn. Saken skal opp i desember hos fylkesmannen.

  GULDAL: Eallisilba Deanus

Korte nyheter

  • Oaivvilda ságastallan internáhtaid birra lea menddo ovttalágan

    Skuvlainternáhtaid eallin maŋŋil soađi lea šaddan gillámušhistorjá. Dan oaivvilda okta Davvi-Norgga eanemus dovddus servodatkritihkkáriin, gii ieš lea orron internáhtas bajásšattadettiin.

    – Ii olmmoš sáhte čállit movttegis historjjá. Galgat gávdnat surgadisvuođa ja eanemus lági mielde muitalit bahávuođa birra mii dáhpáhuvai internáhtain, dadjá Odd Mathis Hætta.

    Ovddeš vuosttašamanueansa ássá Álttás, muhto lea eret Siebes gilážis Guovdageainnu suohkanis. Son lea ieš ássan internáhtas Guovdageainnus 50-logus.

    Dál su suhtada almmolaš muitalus skuvlainternáhtaid eallima birra maŋŋel soađi. Su oainnu mielde lea šaddan eanaš muitalus givssideami ja vearredaguid birra.

    – Dat gal ii doala deaivása. Mánát ohppe sosialiseret ja besse oahpásnuvvat eará giliid mánáiguin. Ollugat čatne ustitvuođa eallináigái, dadjá Hætta.

    – Dat lei olu oahpaheddjiid duohken mo oahppiid áigodat internáhtain lei, njulgestága, lohká sosialantropologa ja ovddeš Duohtavuođa- ja seanadankommišuvnna lahttu, Ivar Bjørklund.

    Son oaivvilda ahte dat mii dáhpáhuvai internáhtain maŋŋel soađi, lei hui ollu dan duohken makkár jurdagat oahpaheddjiin ledje.

    Go vel dáruiduhttin ii lean ge šat nu čielga áigumuš, de ain ledje sii geat doaimmahedje dan.

    – Nu ožžo oahppit hui iešguđetlágán vásáhusaid. Muhtun buorit ja muhtun heajos, lohká son.

    Ivar Bjørklund lea ovtta oaivilis ahte dat mii lei positiiva dáruiduhttima doaimmain, lei ahte ollu mánát ožžo oahpu.

    Muhto: – Haddi dan oahppus lei sin gielalaš ja kultuvrralaš duogáš. Dát lea mii gieđahallojuvvo kommišuvdnaraporttas ja mii lei Stuorradikki mandáhtta.

    Su mielas galggašii lea váttis oaidnit mo dáruiduhttin lei riggodahkan sámi mánáide.

    – Tragedia lei ahte Norgga politihkkárat eai sáhttán govahallat ahte skuvlavázzin ja čálgoburiide searvan livččii sáhttán dáhpáhuvvat sámi ja kvena kulturvuođu eretváldima haga.

    Loga ášši dárogillii:

  • Sámi muséa Siida lea jagi eurohpalaš muséa

    Bálkkášupmi man «European museum of the year Awards» juohká, vuittii Siida muséa Anáris.

    Jury čállá earet eará ahte «musea lea čájehan earenoamášvuođa dan rabas, searvvaheaddji searvadahttinproseassas, mii buktá ođđa vejolašvuođaid sihke sámi álbmogii ja viidát álbmogii čatnat vássánáiggi ja dálááiggi oktii.

    Dohkkehettiin iežaset vuoigatvuođa eaiggáduššat álgoálbmogiid eatnamiid juridihkalaš dásis ja Sámi parlameanttaid kultuvrralaš iešmearrideami gaskaoapmin, de musea maid nanne viidábut digaštallamiid das mo álgoálbmogat, sihke Eurohpás ja máilmmiviidosaččat, galget divodit eatnamiid. Musea lea beaktilis veahkki das ahte olbmot besset áddet kultuvrralaš dialoga ja álgoálbmogiid rolla ođđaáigásaš dáhpáhusain, ja seammás viiddida gussiid máhtu ja ipmárdusa álgoálbmogiid servodatlaš čuolmmaid birra.»

    Sámi musea Siida lea Suoma beali sámiid našuvnnalaš musea, áidna dohkkehuvvon eamiálbmotkultuvra Eurohpás.

    Dát lea áidna musea Suomas mii aktiivvalaččat čohkke Sámi kulturárbbi dainna lágiin ahte seailluha, suodjala ja čájeha Sámi konkrehtalaš ja ii-materiálalaš kulturárbbi ja čađaha čoakkáldagaide vuođđuduvvi dutkama.

    Siida museum, Finland
    Foto: Ilkka Vayryneninfo / Siida sámi museum
  • 57 duššan dulvái Brasilas, 70.000 báhtareamin

    Garra arvvit Lulli-Brasila Rio Grande do Sul guovllus lea dahkan ahte 57 olbmo leat duššan, ja máŋggas leat jávkosis

    Nu čállá NTB.

    Siviilasuodjalus Brasiilas dajai bearjadaga ahte arvvit duššadit gávpogiid ja leat bággen duháhiid vuolgit ruovttuineaset.

    Guovllus maid ásset eamiálbmogat, geaidda maid čuohcá garrasit, čállá AP.

    Dát lea njealját jápmadulvi Brasilas jagis, maŋŋil dulvadeami suoidnemánus, čakčamánus ja skábmamánus 2023 ja dat godttii oktiibuot 75 olbmo.

    Brasiila geologiijadoaimmahat muitala ahte dát lea vearrámus dulvi man sii leat registreren goassige.

    Muhtun gávpogiin lei čáhci alimus dásis dan rájes go registreremat álge measta 150 jagi dás ovdal, čállá lágádus.

    A highway is partially submerged by flood waters caused by heavy rains, in Porto Alegre, Rio Grande do Sul state, Brazil, Friday, May 3, 2024.
    Foto: Carlos Macedo / AP Photo