Staten snur etter press – tek mindre frå kraftkommunane

Kommunar og fylkeskommunar fekk i dag brev om at nedtrekket i rammetilskot ikkje blir så stort som regjeringa fyrst signaliserte.

– Dette er gledeleg for både folk, bedrifter og mange kommunar i Noreg, seier kommunal- og distriktsminister Sigbjørn Gjelsvik (Sp).

NRK har vore i kontakt med eit titals «kraft-ordførarar», som ikkje er fullt så glade som ministeren legg til grunn:

• Petter Sortland (Ap), ordførar i Høyanger: – Det er bra at dei lyttar, men behovet for justering allereie no syner at dette var ei forhasta ordning.
• Jonas A. Sayed (KrF), ordførar i Sokndal: – Eg er forsiktig avventande til eg ser kva dette vert for oss i kroner og øre.
• Arnstein Menes (Sp), ordførar i Sogndal: – Dette er eit steg i rett retning, men langt frå løysinga.

Sjå fleire reaksjonar under:

Vedtaket slo ned som «ei bombe»

Før jul vedtok Stortinget eit eittårig trekk i rammetilskotet på 3 milliardar kroner i 2023.

Vedtaket slo ned som «ei bombe» i fleire av dei såkalla kraftkommunane, som reiste felles bust.

I januar reiste eit koppel ordførarar frå fleire kraftkommunar til hovudstaden for å gå i rette med kommunalministeren.

Ordførarane hadde også kurs for Statsministerens kontor, men «møtekollisjon» gjorde at Jonas Gahr Støre (Ap) likevel ikkje hadde høve til å treffe dei.

Kommunalministeren har også måtte forklare seg til Stortinget.

– Vi fekk ei erkjenning av at det ikkje var eit perfekt system, sa Voss-ordførar Hans Erik Ringkjøb til NRK i etterkant av «oppvasken».

Statsråden forventar at kraftkommunane «bidreg ekstra»

Kritikken mot nedtrekket har så langt gått langs fleire spor:

• Straumprisen som ligg til grunn for utrekninga er for høg (2 kroner). Analytikarar flest trur snittprisen i 2023 vil bli vesentleg lågare, nærare 1 krone per kilowattime.
• Kutta rammar ulikt frå landsdel til landsdel
• Fordelingsnøkkelen er ikkje transparent nok og «vanskeleg å få tak på»
• Nedtrekket er i praksis høgare enn ein tredel av inntektene frå konsesjonskraft (som er det Stortinget sa ja til)
• Kommunar som sel krafta til fastpris (og ikkje får del i prisoppgangen) vert «straffa for å vere solidariske»

I det nye nedtrekket kjem departementet fleire av ankepunkta i møte.

Det nye årsanslaget for straumpris byggjer på spottprisen så langt i 2023, og terminprisar for resten av året.

Den endelege storleiken på nedtrekket vert ytterlegare justert i desember, i samband med nysalderinga av budsjettet for 2023.

Statsråd Sigbjørn Gjelsvik (Sp) seier han forventar at kraftkommunane «bidreg ekstra» i ei tid der dei har store meirinntekter.

– Men trekket må stå i eit rimeleg forhold til dei meirinntektene dei faktisk kan realisere, presiserer han.

Inntektene til kraftkommunane var 4 milliardar i 2021. Til samanlikning viser berekningar at dei ligg an til 13 milliardar i 2022 og 11 milliardar i år.

– Tilliten til departementet vart sett på ei alvorleg prøve

– Vi har lytta til kommunane. Dette trekket av ekstraordinært høge inntekter må bli så rett som mogleg. Vi kan ikkje basere eit trekk basert på for høg spotpris, seier stortingsrepresentant for Arbeidarpartiet, Lene Vågslid.

Leiar i Landssamanslutninga av Vasskraftkommunar (LVK), Jon Rolf Næss, seier til NRK at tilliten til kommunaldepartementet «vart sett på ei alvorleg prøve» då kommunane 22. desember fekk beskjed om eit «uforståeleg stort trekk».

– Vi er glade for signala regjeringa sender. Men kommunane kjem til framleis å følgje saka tett, fram til vi konkret veit kva slags tal regjeringa til slutt kjem med.

KS-direktør Helge Eide har tidlegare uttalt at han har «registrert til dels kraftige reaksjonar» ute i Kommune-Noreg og har spurt seg om grunnlaget for trekk er godt nok forma ut.

I dag rosar han regjeringa for snuoperasjonen:

– Dette er klokt politisk handverk frå regjeringa.