Regjeringa vil snu flukta frå bygdene

I tråd med tradisjonen om å reise ut i «kolonien» for å presentere ny distriktsmelding, kom kommunal- og distriktsminister Sigbjørn Gjelsvik i dag til Sølvane gard i Kandal i Nordfjord.

I 2019 var kommunalminister Monica Mæland (H) i tilsvarande ærend i Finnsnes i Troms.

– Dei som trur at dette er ei melding med mange tiltak og millionar blir veldig skuffa, sa ho.

Fire år seinare inneheld den nye «Gjelsvik-meldinga» mange tiltak og mål, om ikkje så mange konkrete løyvingar.

Blant dei meir ambisiøse måla er at folketalet skal auke i distriktskommunar.

– Folk skal kunne leve eit godt liv uansett kor i Noreg dei bur. For å få til det, skal vi som styrer landet, ta omsyn til distrikta i all politikk vi lagar, seier Gjelsvik.

I 2020 åtvara Demografiutvalget om at Distrikts-Noreg kan bli «ein gamleheim i naturskjønne omgivnader».

– Meir fridom i arealpolitikken

Vidare legg meldinga opp til at kommunane skal få meir fridom i arealpolitikken. Tiltaket har brodd mot dei som meiner at meir sentralstyring er avgjerande for å halde lokale freistingar og næringsinteresser «i øyra».

– Mykje av arealpolitikken har vorte forma ut med bakgrunn i dei største byane. Mange stadar er det ikkje stort press som er utfordringa, men å få folk til å busetje seg og skape aktivitet, seier Gjelsvik.

Han legg til at meldinga byggjer vidare på «tidlegare sigrar» som gratis ferje til øysamfunn og halvert makspris på flybillettar på dei regionale FOT-rutene frå 2024.

Meldinga løftar problemet med auka flyprisar, men kjem ikkje konkrete forslag eller meir pengar.

– Det vi kjenner mest på er behovet for større fridom i arealpolitikken. Eg ser fram til større fridom på dette området, seier Jenny Følling (Sp), som er ordførar i Sunnfjord kommune.

Ho legg til:

– Og grønt industriløft ønskjer vi velkommen. Vi har kraftoverskott, og bør kunne satse på grøne industriarbeidsplassar.

Alta blir verande i tiltakssona

Andre tiltak i distriktsmeldinga:

• 362 millionar kroner for å sikre alle tilgang til høghastigheitsbreiband i løpet av 2025.
• Tiltakssona for Nord-Troms og Finnmark skal prioriterast og sjåast under eitt som region, ikkje berre enkeltkommunar. Det same gjeld fjellregionane i Hedmark og Oppland og Setesdalen.
• Tiltakssona blir verande som i dag. Alta blir ikkje teke ut, slik enkelte ønskjer.
• Større satsing på bygdevekstavtalar, utover dagens prøveordningar. Meldinga nemner ingen eksakte beløp.
• Auka låneramma til Husbanken for å bidra til meir bustadbygging i Bygde-Noreg. I budsjettforliket vart låneramma til Husbanken auka med 3 milliardar kroner.
• Varsel om bustadmelding i 2024, som skal justere for marknadssvikt og tap ved nybygg.

– Dette er syltynt

Andre stikkord er grønt industriløft, desentralisert utdanningssystem og omfordeling gjennom inntektssystemet. Regjeringa vil «styrkje» denne, men er ikkje presise på korleis og i kor stor grad.

– Dette er syltynt. Dette er ei regjering som ikkje heng med i si tid. Distrikts-Noreg fortener betre, seier Alfred Bjørlo (V).

– Eit levande næringsliv med sterkt lokalt eigarskap er berebjelke nummer éin for ein vellukka distriktspolitikk. Her sviktar regjeringa totalt, særleg i skattepolitikken, og næringspolitikk er beteiknande nok omtrent fråverande i meldinga.

I forarbeidet til meldinga er det gjennomført 14 innspelsmøte rundt om i landet og fire digitale møte der deltakarar frå offentlege og private verksemder har fått gi innspela sine.

Meldinga byggjer vidare på tre ulike distriktsretta utgreiingar som kom under Solberg-regjeringa.

Ein Distriktsmelding («Levande lokalsamfunn for framtida»), ei utgreiing frå Demografiutvalet og ei utgreiing frå Distriktsnæringsutvalget.