Øybuarar slit med å få plass på ferja etter at ho blei gratis

Det bur knappe 30 personar på Bjelkarøy, og fleire av dei pendlar til jobb på fastlandet i Bergen eller Øygarden.

Regjeringa vil gjera det lettare å bu og leva slik. Fleire samband har fått gratis ferje og trafikkauke det siste året.

Men for folk på Bjelkarøy og naboøya Lerøy har det blitt vanskelegare å planlegge kvardagen. Fleire som bur på fastlandet tek ferja, og ho er oftare full når ho kjem til øyane.

– Det er eit mareritt, seier Inger Lerøy, som bur på Lerøy.

Fryktar fråflytting

– To til tre gonger i veka står det bilar igjen på avgangane på morgonen. Me slit med å koma oss til jobb og andre viktige avtalar i tide, seier Magnar Stormark, som bur på Bjelkarøy.

Øya har opplevd god vekst dei siste åra. Fleire hus er bygde eller restaurerte, men no fryktar Stormark at utviklinga kjem til å snu.

– Det er folk som no vurderer å flytta på grunn av ferjetilbodet. Viss du ikkje kjem deg på jobb, er det eit stort problem.

Ferja fraktar 30 prosent fleire bilar i år enn i fjor, ifølgje tal NRK har fått frå det fylkeskommunale transportselskapet Skyss.

I mai i fjor var det totalt tre bilar som blei ståande igjen. I mai i år var talet 33.

Kan bestilla plass på nokre avgangar

Bjørn Skauge bur også på Bjelkarøy. Gjentekne gonger har han meldt frå til Vestland fylke og kollektivtransportselskapet Skyss om utfordringane.

– Dette har vore eit problem heilt sidan ferjesambanda blei konkurranseutsette i 2012, men har auka etter at gratisferjene kom.

Dei vil ikkje gi slepp på gratisferjene, men etterlyser fleire avgangar og at øyfolket blir prioriterte.

Skyss vedgår at det er utfordringar på sambandet, men seier at dei innfører tiltak for å sikra folk på øyane plass på ferja.

På nokre avgangar kan folk på øyane bestilla plass kvelden før. Fulle ferjer går også tilbake for å henta bilar enkelte gonger, men berre på Hjellestad.

– Sambandet blir no meir brukt av reisande som skal frå Øygarden til Bergen. Det ligg eit paradoks i at dette også skaper vanskar for øybuarane, som er nokre av dei gratistilbodet er tenkt å koma til nytte. Me har heller ikkje eit fullgodt bestillingssystem enno, svarer pressekontakt Øyvind Strømmen.

Meir trafikk på smale vegar

Også lenger sør i fylket, skaper trafikkauke uro.

På Halsnøy i Kvinnherad står småbarnsmor Cathrin Svåsand på den smale og uoversiktlege vegen med fartsgrense på 80 km/t.

– Det er utruleg skummelt for oss som bur her.

Etter at ferja mellom Utbjoa i Vindafjord og Sydnes i Kvinnherad blei gratis, er det fleire som vel den vegen.

Trafikken på heile sambandet har gått opp rundt 20 prosent sidan i fjor. Direkte mellom Utbjoa og Sydnes er auken på nesten 50 prosent.

– Me ønskjer jo at folk skal koma, men då må det følgja med tiltak som kan gjera vegane trygge og rusta for auken, seier Svåsand.

Ferja går innom øyane Fjelberg og Borgundøy, og talet på bilar som står igjen har auka.

Frå januar til mai i fjor, måtte totalt ti bilar stå igjen på grunn av full ferje. Same periode i år har talet auka til 63.

– Det er kanskje litt fleire tilfelle der folk blir ståande igjen på grunn av full ferje, men alt i alt er folk svært nøgde med ordninga, seier Stig Arild Fosse, som driv nærbutikken Fjelberg Landhandel.

Dei fem første månadene i år har nesten 3500 bilar måtta stå igjen på ferjesambanda til Vestland fylke, viser tal frå Skyss. Det er rundt 1500 fleire enn same periode i fjor.

Ikkje pengar til betre tilbod og vegar

I sommar blir endå fleire ferjer gratis eller billigare. Regjeringa vil bruka om lag 420 millionar kroner på ordninga i år.

Nyleg vedtok fylkestinget i Vestland fleire samband som blir gratis eller får ein takstreduksjon på 50 prosent frå 16. august.

– Ordninga reduserer ulempene ved å bu langs kysten, og betyr veldig mykje for dei det gjeld, seier fylkesordførar Jon Askeland (Sp).

Samtidig vedgår han at auka trafikk ikkje utløyser betre ferjetilbod eller utbetring av vegar.

– Fylkeskommunen har ikkje ressursar til å automatisk auka tilbodet. Det er også klart at det ikkje er alle fylkesvegane langs kysten er gode nok, men det er ei anna sak.