Høge straumprisar skaper ny småkraft-bølgje

Tal frå NVE viser at det akkurat no vert bygd 42 småkraftverk i Noreg. Eit småkraftverk er eit lite kraftverk som har ein produksjonskapasitet på under 10 MW.

– Det er eit høgt tal, seier Leif Lia, som er «vasskraft-professor» ved NTNU.

Han viser til spådomane om at småkraftutbygginga ville stoppe opp då ordninga med elsertifikat vart avvikla ved årsskiftet.

I praksis vil det seie at småkraftverk som vart sett i drift frå 1. januar 2022 ikkje lengre vert subsidierte, og må rekne heile inntekta ifrå gjeldande straumpris. Noko som i utgangspunktet aukar grensa for kva som er «god butikk».

Så seint som i fjor uttalte difor NVE at det såkalla «småkrafteventyret» var over, symbolisert ved at talet på nye søknadar hadde stupt (sjå graf).

– Lukrativ investering

No seier Lia at høge straumprisar og den spente energisituasjonen i Europa teiknar bilete av ein ny «småkraftboom».

– Eit tenkt småkraftverk i prisområdet NO2 vil med dagens straumpris vere nedbetalt på 1–2 år. Kva slags andre investeringar kan skilte med ei slik nedbetalingstid? spør Lia.

Direktør i Forte Vannkraft, Rein Husebø, seier til NRK at selskapet har sju småkraftverk under bygging, og ytterlegare 15–20 som «antakeleg vil starte bygging i løpet av eit par år».

– Mange anlegg som ikkje var lønnsame for fem år sidan er godt lønnsame no, seier han.

NVE varsla i juni at dei vil gå vekk frå det kronologiske prinsippet og prioritere større vasskraftprosjekt framfor småkraft, dersom det vert kø i saksbehandlinga.

Bakgrunnen for varselet er at NVE trur det vil kome eit ras av søknader som følgje av auka straumprisar og omlegginga til kontantstraumskatt.

– Den regulerbare vasskrafta er ryggrada i det norske kraftsystemet, og vi vil prioritere desse, sa vassdrags- og energidirektør, Kjetil Lund.

– Rart å utfordre stortingsfleirtalet

Småkraftforeininga kvitterte med at signalet var «umusikalsk» og på kant med energimeldinga der eit fleirtal på Stortinget ber regjeringa om å påskunde konsesjonsbehandlinga av småkraft.

– Det er litt rart at Kjetil Lund vel å utfordre stortingsfleirtalet, sa dagleg leiar i Småkraftforeninga, Knut Olav Tveit til Europower.

Bjarte Skår er direktør i Dale-selskapet Hywer, som leverer utstyr til å byggje småkraftanlegg.

– Å få svar på ein konsesjonssøknad kan ikkje ta så lang tid som det gjer i dag, seier han.

I desember fortalde NRK om Olav Fuglestrand som har venta i fleire år på å få svar på sin søknad.

Støre-regjeringa varslar i Hurdalsplattforma at dei vil leggje betre til rette for småkraft, men også «gjere ein gjennomgang av lovverket knytt til småkraft med sikte på å sikre nasjonalt eigarskap i sektoren».

I ein kronikk i Nationen skriv energipolitisk talsperson for Senterpartiet, Ole André Myhrvold, at utbygginga av småkraftverk er «ei av dei mest lågthengande fruktene vi har for auka kraftproduksjon».

250 småkraftprosjekt har alt konsesjon

Tveit i Småkraftforeninga seier at det er «rett at byggjeaktiviteten gjekk ned etter den første småkraftbølgja», men at aktiviteten no er høg at.

Per i dag er det 250 småkraftprosjekt som alt har konsesjon (godkjenning frå NVE).

– Vi kan halde på i dette tempoet nokre år til, men treng nye konsesjonar for å halde tempoet oppe, seier Tveit.

I april heldt han på «å dette av stolen» då han vart presentert for ein rapport sa som sa at det er mogeleg å byggje ut 16,7 terawattimar (TWh) med ny småkraft i åra fram mot 2030.

16,7 TWh er til samanlikning det dobbelte av kraftforbruket i Oslo i løpet av eitt år.